Globalni trend slabljenja institucija načinio je propusnim granice između političke, ekonomske i institucionalne moći i omogućio je političkim elitama da deluju uzimajući razne oblike i prikrivajući time svoje tragove. I baš je ovaj transformativni kapacitet učinio savremenu državu opasnom: njena moć je integrisana na takav način da je eliti omogućila da deluje a da u isto vreme ne koristi državni aparat represije. Dve su posledice ove konstatacije.
Prva je da moć države nije suprotstavljena ostalim oblicima moći – one se prožimaju i međusobno podupiru – i da je zahtev za „smanjenjem države“ neadekvatan odgovor na savremeno političko nasilje; a druga je da agense političkih događaja, incidenata i spinova nikada ne bi trebalo posmatrati samo kao nezavisne političke subjekte. A upravo je tako delovala politička moć, uzimajući oblik tabloidnih medija koji započinju i vode kampanju protiv zaštitnika građana Saše Jankovića.
Naravno, nije nikakvo novo i revolucionarno otkriće da je strukturalna pozicija zaštitnika građana politički paradoksalna: on jeste državna institucija, ali je postavljena u antagonistički odnos prema istoj toj državi kao političkoj strukturi. Naime, njegov je eksplicitni zadatak da građane štiti od države, njene samovolje i, u krajnju ruku, od političke elite kada postane opijena imaginacijom sopstvene moći. Zbog toga je imenovanje političke elite kao pozadinske snage delovanja u ovom konkretnom slučaju od ključne važnosti. A zbog toga je i sukob na relaciji tabloidi – Janković uvek bio sukob na relaciji establišment – zaštitnik pa su tvrdnje da se establišment protivi ličnosti, a ne instituciji i besmislene i izlišne, ali su i zamagljivanje prvog i pravog interesa političke elite: zaštitnik koji će štititi političku i ekonomsku elitu od građana – zaštitnik koji će biti barijera a ne način kontrole državnih institucija. Ukratko: zaštitnik građana je završio na konopcu jer je odbio da bude pajac na koncu.
Pa, iako su establišment u obliku političke elite i establišment u obliku tabloidnih medija pomislili da su kampanjom makar privremeno onemogućili zaštitnika da se bavi svojim poslom, pogrešili su: baveći se odbranom Jankovića, zaštitnik je u svoju odbranu uzeo sve one građane koji bi se mogli naći pod manje ili više arbitrarnom baražnom vatrom političke moći kada se transformiše u medijsku silu tabloida.
Imajući u vidu vekovne političke prakse parlamentarne demokratije i ono kolektivno nesvesno upisano u njih, ispada da je zaštitnik koji radi svoj posao gotovo nesnosna prepreka reprodukciji političke zajednice kao arhetipskog modela porodice i, možda važnije, prepreka simboličkom ustoličenju vođe kao pater familiusa čiji je centralni zadatak – obezbeđivanje zaštite. Napadi se na Jankovića, tako, komotno mogu protumačiti i kao pokušaj zauzimanja simbolički potentnog naziva „zaštitnik“. Ali simbolička moć ima i jednu manu – ona se nalazi u stalnom izmicanju i ne da se uhvatiti. Dubinski razlog potencijalne autoritarnosti svake vladajuće strukture postaje razumljiviji: što su otpori i opozicije manji i utvarniji, to se njihov značaj vlastodršcima čini većim – jer simbolički džepovi izgledaju kao uzroci ovog neminovnog izmicanja simboličkih struktura koje se pokušavaju uhvatiti, zauzdati i kapitalizovati. I pored svog izigravanja snage, sile i omnipotentnosti, ispada da je politička elita koja je pokrenula juriš na Jankovića zapravo uplašena i da očekuje da će se talas resantimana – koji ju je na vlast doveo – uskoro okrenuti protiv nje.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na Twitter nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
