Kramberger i pračovek

Krapinsko nalazište je prvi paleontološki spomenik prirode u Hrvatskoj i jedno od najbogatijih paleolitskih nalazišta neandertalskog čoveka u Evropi i svetu.

Krapinski pračovek, neandertalac – Homo sapiens neanderthalensis, otkriven je davne 1899. godine u sastavu geoloških i paleontoloških istraživanja na Hušnjakovom brdu u Krapini. Istraživanja su trajala 6 godina pod nadzorom profesora Dragutina Gorjanovića Krambergera, koji je značajno doprineo nauci novim saznanjima o fosilnom čoveku.

Pećina u Krapini ubrzo se svrstala u naučne lokalitete sveta kao bogato fosilno nalazište na kojem je prikupljena najbrojnija i najbogatija zbirka neandertalskog čoveka.

U peščanim naslagama pećine visine oko 8 metara nađeno je oko 900 ostataka ljudskih fosilnih kostiju koje pripadaju ostacima više desetina individua različitog pola i životne starosti od 2 do 40 godina, što predstavlja najbrojniju i najbogatiju zbirku neandertalskog čoveka na jednom lokalitetu. Pored ljudskih, na ovom lokalitetu nađeni su i ostaci skeleta pećinskog medveda, vuka, losa, velikog jelena, divljeg govečeta i drugih životinja tog doba. Više od hiljadu komada kamenog oruđa iz starijeg kamenog doba – paleolita svedoči o materijalnoj kulturi krapinskog pračoveka. Smatra se da je starost ovog paleontološkog lokaliteta veća od 125.000 godina. O tumačenju krapinskog nalazišta postoje različite teorije koje su i danas predmet brojnih rasprava. Nakon više od stogodišnjeg postojanja ono je posebno atraktivno upravo zbog svoje paleontološke važnosti i velikog broja fosilnih uzoraka.

Na izložbi će biti predstavljena rekonstrukcija nalazišta krapinskog pračoveka, brojni fosilni nalazi kostiju životinja iz pleistocena, ostataka ljudskih kostiju iz paleolita (lobanja, kosti ruku, nogu, karlica i dr.), kao i kameno oruđe tog doba, rekonstrukcije geoloških profila Krapine, dokumenti, geološke karte, monografije i fotografije Dragutina Gorjanovića Krambergera.

Dragutin Gorjanović Kramberger, geolog, paleontolog i paleoantropolog, rodio se 1856. godine u Zagrebu, iste godine kada je otkriven prvi neandertalski čovek u Nemačkoj. Školovao se u Zagrebu, Cirihu i Minhenu, gde je i studirao paleontologiju kod poznatog evropskog paleontologa Karla Citela. Doktorirao je 1879. godine na Sveučilištu u Tubingenu disertacijom o fosilnim ribama Karpata, i taj rad je iste godine objavljen u poznatom časopisu Palaeontographica u Kaselu.

Godine 1891. imenovan je za direktora Geološko-paleontološkog odseka Narodnog muzeja u Zagrebu. Do otkrića u Krapini bavio se istraživanjima u raznim područjima geologije, paleontologije i mineralogije.

Kramberger je došao u Krapinu 1899. godine u cilju paleontoloških proučavanja. Prvi nalaz koji je Kramberger pronašao bio je ljudski zub koji ga je definitivno uverio da se radi o staništu nekadašnjeg čoveka.

On je uspostavio je sistematičan metod istraživanja nalazišta, precizno je vodio dnevnik o iskopavanjima, stratigrafskom položaju nalaza, izradio je geološke profile Krapine i uradio prvu inventarizaciju krapinske zbirke. Gorjanović je identifikovao brojne nalaze ostataka ljudskih kostiju i objavljivao ih u naučnim radovima od svetskog značaja, među kojima je i monografija o krapinskom pračoveku Der Diluviale Mensch von Krapina in Kroatien, objavljena 1906. u Visbadenu, nakon čega je dobio i zlatnu lentu od cara Franje Josifa I i titulu dvorskog savetnika. Prvi je u svetu upotrebio rendgenski aparat za analizu fosilnih kostiju čoveka.