Alternativa za Nemačku jača retoriku protiv islama

p { margin-bottom: 0.25cm; line-height: 120%; }

Uspeh AfD nesumnjivo predstavlja politički potres, koji će dugoročno promeniti politički spektar. Od 1957. do 1980. godine u Nemačkoj je bio zastupljen sistem tri partije sastavljen od konzervativnih, socijaldemokratskih i liberalnih snaga. Jedine dve partije koje su od tada bile zastupljene u parlamentu su partija zelenih i neposredno posle ujedinjenja, levica (die Linke). Ovo se pre svega da objasniti kroz činjenicu da su konzervativci (CSU i CDU) uspešno integrisali desne političke ideje u politiku koju u drugim zemljama zastupaju desne populističke partije. Tematski nije bilo mnogo prostora za nove partije dok na scenu nije stupila AfD.

Uspeh AfD-a se pre svega može tražiti u strateški promišljenom pozicioniranju partije. Već pola godine nakon osnivanja, na izborima održanim 2013. godine, partija je, sa tesnih 4,7 odsto podrške birača, propustila ulazak u parlament.

Prvi prostor koji se otvorio za delovanje AfD-a je bila kriza u Grčkoj. Nijedna od etabliranih partija nije zastupala odbijanje finansijske pomoći zemljama pogođenih krizom – nijedna osim AfD, kojoj je ovo bila jedina tema. Kada je reč o pomoći Grčkoj, medijski diskurs u Nemačkoj bio je apokaliptičan. Novčani transferi u okviru EU tumačeni su kao napad na male nemačke štediše. U ovom ambijentu nabijenom emocijama, AfD nije čak ni morala da podgreva strahove, već samo da žanje plodove društvene panike. Posle parlamentarnih izbora 2013. godine u partiji su pokrenute programske debate u kojima je Bernd Luke, profesor ekonomije i jedan od osnivača, pozicionirao AfD kao konzervativnu i neoliberalnu partiju. Zastupao je slobodno kretanje radnika, ali i ograničavanje pristupa socijalnim sistemima. Stavovi o azilu tada su bili pre levo-liberalni i podrazumevali su zahtev da se finansijski i socijalni troškovi izbegličke krize ravnomernije raspodele u okviru članica EU. Posle uspeha na lokalnim izborima u leto 2014. godine, na kojima je AfD u istočnim nemačkim pokrajinama Saksoniji, Tiringiji i Brandenburgu ostvario oko 10 procenata, partija se jasno preorijentiše desno. Liberalno ekonomsko krilo predvođeno profesorom Lukeom gubi uticaj, dok se nacionalno konzervativno krilo predvođeno Frauke Petri, Aleksandrom Gaulandom i Bjornom Hekeom nameće kao dominantna snaga. Partija se programski preorijentiše: kritika evra i Evropske unije se stavljaju u drugi plan. Kao jedinu metu svojih napada partija uzima imigracionu politiku Angele Merkel. Ovu temu povezuju sa pretnjama po tradicionalni način života Nemaca, u kojima se AfD profiliše kao ''glas naroda'' koji je u stanju da raskrinka laži političke elite.

Takođe, u pogledu socijalnih pitanja partija je igrala na strah i nezadovoljstvo potencirajući da će, sa integracijom stranaca, biti manje novca za domaće stanovništvo. Ankete pokazuju da AfD dobija glasove zbog svoje politike prema imigrantima, te nema sumnje da će nastaviti na njoj da insistiraju. Od pre nekoliko nedelja AfD se sve intenzivnije pozicionira protiv islama – koncept koji je već doneo dosta uspeha određenim partijama u drugim evropskim zemljama.

Reputaciju antivladajuće partije koju neguje, AfD zasigurno neće izgubiti do parlamentarnih izbora koji će biti održani 2017. godine. Naprotiv, imajući u vidu postojeće probleme u vezi sa integracijom, može se očekivati da AfD postane treća najjača partija sa osvojenih 15-20 odsto glasova. Ako se AfD uspešno integriše u politički sistem, desničarska retorika i radikalne ideje mogu postati normalna pojava u političkom životu Nemačke.

Autor je predavač na Univerzitetu Augzburg