Tesla nije hteo oreol

Na zemlji ima svoju kuću u Beogradu, koja je kao muzej proglašena za spomenik kulture 1987. godine, a organizacija za kulturu Ujedinjenih nacija – UNESCO je 2003. odlučila da se njegova zaostavština – knjige, rukopisi, tehnikalije i lične stvari, kao i njegova urna, upišu u arhivsku građu registra te organizacije pod nazivom „Pamćenje sveta“. Ali, Tesli ne dozvoljavamo da se skrasi ni na nebu, jer već godinama neki nastoje da velikog naučnika i pronalazača srpske krvi proglase za sveca, da mu stave oreol oko glave i da postane krsna slava. A on je hteo upravo suprotno: da osvetli Zemljinu kuglu, da ona dobije oreol svetlosti oko sebe.

Može se razumeti želja Srpske pravoslavne crkve da se veže za Teslu i da ga na neki način uzme pod svoje okrilje. On jeste bio američki državljanin od 1891. godine i proveo je 60 godina u Americi, ali je njegovo srce uvek kucalo za srpsku postojbinu i poreklo, pa je i razumljivo zašto ga naš narod tako vidi, a neki hoće da ga uzdignu i na svetački nivo. Srbi su narod koji voli da svoje velikane pretvori u mit i stavi u pesmarice i gusle, pa takvu sudbinu hoće da namene i Tesli. Kada su Amerikanci, nekoliko godina posle Drugog svetskog rata, zahvaljujući Teslinom nećaku Savi Kosanoviću, dozvolili da se Teslina zaostavština prenese kod nas, oni su imali u vidu da je to njihov poklon Jugoslaviji i Beogradu, koji je tada bio glavni grad i Jugoslavije i Srbije, a danas samo ove druge. Tako se tu našla i Teslina urna, koja je specijalno upriličena i doprinosi bogatstvu i autentičnosti Tesline večne kuće. To mu je i jedina kuća van Smiljana, jer je šest decenija stanovao u hotelskim sobama.

Hram Svetog Save udaljen je svega nekoliko stotina metara od Tesle, pa u tom smislu premeštanje njegovih ostataka u dvorište ove cenjene svetinje nema veliku svrhu. Uostalom, o tome je već više puta bilo reči, pa se na tome ne bih zadržavao, jer sam siguran da treba mnogo napora i procedura, saglasnosti i dozvola da bi do toga došlo. Ima mnogo prepreka takvoj ideji. Kada je u pitanju spomenik Tesli u okviru porte Hrama, treba imati razumevanja za želju crkve, ali i ne smetnuti sa uma da je skoro na istoj udaljenosti od Teslinog muzeja spomenik naučniku ispred Elektrotehničkog fakulteta. Tesla je bio naučnik i elektrotehničar, a ne duhovnik ili ispovednik, ma koliko poštovao svoju matičnu crkvu. I još nešto: nije običaj, a ni zakon, da pojedinac ima više spomenika u jednom istom gradu, a Beograd je već na pragu pristojnosti u tom pogledu. I preterivanja.

Spomenici i biste Tesli, kojih već ima preko pedeset u svetu, niču kao pečurke posle kiše. Jeste da svaki Srbin želi da ima svoju ulicu, ploču na kući u kojoj je stanovao i da bude sahranjen u Aleji zaslužnih građana i velikana, ali Tesla lično tome nikada nije težio. A mi želimo upravo da ga okamenimo i pretvorimo u mrtvi monument. I to u vremenima kada otkrivamo bogatstvo vizija koje je skoro pre sto i više godina imao ovaj neobični čovek, koji je u tehničkom napretku sveta video i njegovu humanizaciju i posvećenje kroz prosvetljenje.

Veliki spomenik je postavljen i na beogradskom aerodromu, koji nosi Teslino ime, ali to je samo početak. Godine 1976. kopija spomenika sa Bulevara kralja Aleksandra postavljena je na Nijagarinim vodopadima sa američke strane, da bi opet 2008. s druge strane tih istih vodopada bio podignut i drugi spomenik, sa kanadske strane. Idemo dalje. Na zgradi rektorata Univerziteta u Beogradu je spomen-ploča i bista, kao i u Muzeju, a odlivci te biste su i u rodnom Gospiću, u Hrvatskoj. Postoje biste i u Novom Sadu, zatim velika figura od preko dva metra u Apatinu. Bista je i u srednjoj tehničkoj školi u Beogradu. U Republici Srpskoj je bista u Banjaluci i Bijeljini. Pomenimo da se u Njujorku nalazi Teslin trg, spomen-ploča na hotelu „Garlik „, pa na hotelu „Njujorker“… Tesline biste postoje i na oko 20 univerziteta u Americi. Pored rodnog Gospića, imamo biste u Japanu, Mađarskoj, u Pragu, u Moskvi i dve u Australiji.

Počeo sam da se bavim Teslom u Njujorku pre 40 godine i evo me i dalje na njegovim tragovima. Mislim da je za ozbiljan razgovor ovo što se sada traži od strane Srpske pravoslavne crkve, ali bi se ona najbolje odužila i povezala sa Teslom i njegovim delom ne premeštanjem urne, proglašenjem Tesle za sveca i spomenikom, već na jedan način koji ni imao puno opravdanje: da se Srpska pravoslavna crkva oduži velikom izumitelju kroz prikaz njegove porodice i patriotizma njegovog oca Milutina i majke Đuke. Teslin otac je bio đakon, pa sveštenik i na kraju i paroh. Bio je veliki govornik, srpski patriota i vernik. Završio bogosloviju, bio načitan i obrazovan. O njemu je Milovan Matić u svoje vreme napisao i knjigu.

U Muzeju Srpske pravoslavne crkve jedna postavka o Gospiću i crkvi, o ocu Milutinu i majki Đuki, sa fotosima i još nekim eksponatima, govorila bi na najbolji način o tome koliko je zaslužna naša pravoslavne crkva da se rodi i pojavi jedan takav naučni genije kakav je bio Nikola Tesla. To bi bilo na ponos i crkvi i našoj državi i narodu.

Autor je publicista i književnik, član Upravnog odbora Teslinog memorijalnog društva u Njujorku i pisac knjige „Drugi život Nikole Tesle“