Ekološka država daleko od evropskih standarda

Situacija je naročito alarmantna u oblasti upravljanja otpadom, što je nedavno potvrdila i državna sekretarka u Ministarstvu održivog razvoja i turizma Daliborka Pejović, koja je na skupu posvećenom reciklaži i upravljanju otpadom kazala da je organizovana selekcija otpada u Crnoj Gori u poređenju sa evropskim standardima – poražavajuća. Tu konstataciju ilustrovala je podacima prema kojima je u 13 crnogorskih opština, koje su dobile planove upravljanja otpadom, odloženo 128.051 tona komunalnog otpada, odnosno 58,78 odsto od ukupno stvorenog.

– Na privremenim deponijama do sada je odloženo 4.998 tona, odnosno 2,29 odsto, dok na divljim odlagalištima završi čak 36 odsto, ili 80.000 tona otpada. Posebno zabrinjava činjenica da ne znamo gdje se sve nalaze lokacije zatrpane tonama otpada. Organizovana selekcija otpada sada se vrši u samo tri opštine, Podgorici, Herceg Novom i Kotoru, a selektira se samo 2,66 odsto ukupnih količina otpada koji se stvori u Crnoj Gori – kaže Daliborka Pejović i dodaje da se u Evropskoj uniji reciklira 42 odsto otpada.

Za ovako katastrofalno stanje u toj oblasti mnogo je razloga. Veliku odgovornost snose i građani koji ne da nemaju kulturu odlaganja smeća, već ga bacaju gdje stignu, a naročito u korita rijeka. Tako, recimo, građani Rožaja smeće bacaju u Ibar, Mojkovčani u Taru, „suzu Evrope“, Bjelopoljci u Lim, a ni Morača, sa svojim pritokama Zetom, Cijevnom, Ribnicom i Sitnicom nije pošteđena nemara stanovnika Podgorice.

Od odgovornosti za ovakvo stanje nije amnestirana ni država – zbog neadekvatne zakonske regulative kao i neefikasnosti ekoloških i komunalnih inspektora zaduženih za tu oblast. Procjenjuje se, takođe, da bi upravljanje otpadom trebalo centralizovati jer lokalne uprave teško mogu same da se nose sa tim problemom. Nezadovoljstvo zbog nekontrolisanog odlaganja smeća često izražavaju i građani. Široj javnosti poznati su protesti na području Vasove vode i Beranselu, gdje su građani danima onemogućavali komunalne službe da odlažu smeće na predviđenim lokacijama jer će im to, kako su tvrdili, ozbiljno ugroziti zdravlje i životnu sredinu. I predstavnici državnih organa, nevladinih organizacija kao i firmi saglasni su da je neophodno donijeti državni plan upravljanja otpadom, odnosno zakon koji se najavljuje, ali se sa usvajanjem tog dokumenta kasni.

Izvršni direktor firme RECOMONT u Podgorici Milan Matović potvrdio je za naš list da će poslije usvajanja izmena i dopuna Zakona o upravljanju otpadom i firma na čijem je čelu raditi efikasnije. Tu firmu su, u maju prošle godine, osnovale kompanije za čije je proizvode potrebna velika količina ambalaže. To su Pivara Trebjesa u Nikšiću, podgoričke Plantaže, Imlek Boka, Koca-kola Helenik Crna Gora i Knjaz Miloš Montenegro. Cilj je da se uspostavi efikasan, troškovno realan i opravdan sistem za prikupljanje i reciklažu ambalažnog otpada po uzoru na dobre evropske prakse.

Treba, takođe, podsjetiti da Podgoričke deponije doo, čiji je osnivač Opština Podgorica, otkupljuju stari kartonski papir po cijeni od 41 i 35 eura za tonu zavisno od klase, dok se za tonu starog novinskog i kancelarijskog papira može dobiti od 35 do 45 eura. Ova firma otkupljuje i PET ambalažu boce po cijeni od 111, 100 i 60 eura po toni (zavisno od boje boce), zatim transparentnu foliju (120 eura po toni), kao i aluminjske limenke (650 eura po toni)

Kontrasti

– Procenat selektiranog otpada mogao bi se povećati na 4,80 odsto. S druge strane, ako se u obzir uzmu domaćinstva, koji posao selektiranja rade samoincijativno, moglo bi se zaključiti da je Crna Gora došla do nivoa od 10 odsto selektiranog otpada, što je znatno ispod evropskih standarda. U tom kontekstu podsjetiću da je, kad je riječ o zemljama Evropske unije, planom do 2030. godine predviđeno da se reciklira čak 70 odsto otpada – kaže Daliborka Pejović, državna sekretarka u Ministarstvu održivog razvoja i turizma Crne Gore.