Svake sekunde sjevaju sjekire, noževi, bradve. Svake sekunde prskaju mozgovi stotine ljudi, djece, majki… Svake sekunde grcaju i guše se u krvi stotine i stotine! Ovo je zapis dr Nikole Nikolića iz knjige Jasenovački logor, u kojem je i sam, kao hrvatski komunista, bio od sredine 1942. do 1943. kada je u razmeni zarobljenih partizana i Nemaca izašao i pridružio se Titovom Vrhovnom štabu kao lekar. Knjiga je prvi put objavljena 1948. u Zagrebu, doživela je dva izdanja i od tada, do nedavno, sem istoričarima i retkim čitaocima koji je se još sećaju, slabo je poznata.
Zahvaljujući izdavačkim kućama Žagor i NNK Internacional iz Beograda ovo svedočanstvo iz prve ruke o stravičnim, tragičnim događajima u logoru Jasenovac u vreme Nezavisne države Hrvatske ponovo je pred čitaocima. Njeno pojavljivanje baš ovih dana nije slučajno jer se upravo proteklih nedelja javnost podseća na 70 godina od pobune logoraša iz Jasenovca, tih izmučenih i nemoćnih ljudi koji su smogli snage da 22. aprila 1945. u dva maha, ujutro i uveče, organizovano, kako je opisao istoričar Antun Miletić, provale iz zgrade u kojoj su bili zatvoreni i goloruki napadnu ustaške stražare. Od njih 605, koliko ih je krenulo u ovaj očajnički poduhvat, njih 128 je preživelo, čime je, kako kaže Miletić, ostvarena osnovna parola logora Jasenovac da „Neko mora ostati i generacijama preneti poruku i istinu o Jasenovcu, ratu i zločinima“.
Knjiga Jasenovački logor dr Nikole Nikolića, čoveka neverovatne sudbine (bio je mladobosanac, jasenovački logoraš, ali i logoraš na Golom otoku), prenosi ovu istinu u najautentičnijem vidu, pričom o onome što je doživljeno. Autor daje dragocene podatke iz prve ruke o organizaciji samog logora, o mehanizmima i načinima ubijanja u Jasenovačkom logoru uništenja, selekciji onih koji će biti ubijani pre ili kasnije. Uz hronologiju nekih masovnih pokolja, Nikolić iznosi poimence pojedinačne primere nekih logoraša koji su najsvirepije mučeni i ubijeni. Tu su i neizostavni podaci o najkrvoločnijim ustaškim ubicama u NDH, fra Sotoni – fratru Tomislavu Filipoviću, Ljubi Milošu, Vjekoslavu Maksu Luburiću, Ivici Matkoviću i zloglasnom Hinku Pičiliju koji je smislio krematorijum u Jasenovcu i vodio konačnu likvidaciju logora u zimu i u proleće 1945. Pogovor za knjigu Jasenovački logor napisala je Nadežda Đonlić Vinaver, naglašavajući da Nikolićevo svedočanstvo nikada nije prevedeno ni na jedan strani jezik. Da jeste, svet i svetska istorija mogli bi imati obuhvatniji pogled na mnoga kasnija dešavanja na ovim prostorima.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na Twitter nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
