Više od udžbenika

Svaki deo ove monografije posebna je celina, sa jasno izraženom unutrašnjom strukturom (Predgovor, Uvod, Reči kao instrumenti pažnje, Reči kao mentalne kategorije, Pažnja i svest, Psihologija i svest, Pažnja i jezik, Zaključak i Bibliografija). Korisna je i organizacija relevantnih bibliografskih jedinica iza svakog poglavlja, kao i kumulativna bibliografija na kraju dela.

Budući da, po rečima autora, fenomen pažnje sugeriše „svojevrsnu metodologiju istraživanja, a koja bi trebalo da se temelji na lingvističkim činjenicama (i odgovarajućoj lingvističkoj analizi), sa jedne strane, i introspekciji sa druge“, autor u predgovoru definiše pojam pažnje sa više teorijskih psiholoških stanovišta kognitivne psihologije, obrazlažući pojmove i domene psiholoških i lingvističkih istraživanja neophodne za razumevanje daljih razmatranja. U uvodu Vučković tumači povezivanje značenja i pažnje raščlanjujući između ostalog i Ouklijev koncept „šireg sistema pažnje“, na kome autor zasniva dalja razmatranja u svojoj monografiji.

Smatrajući sve delove knjige zanimljivim i korisnim, originalnim doprinosima, ovde izdvajamo one stavove i oblasti koji su privukli našu pažnju. U delu monografije pod naslovom Reči kao mentalne kategorije, autor čitaoca uvodi u svojevrsne mentalne kategorije koje je lingvistička pažnja stvorila kao poseban prostor za proučavanje reči. U tom smislu on se oslanja na specifična teorijska dostignuća i doprinose savremenih italijanskih teoretičara Benedetija i Čekata u oblasti operacionalne semantike, o prirodi i strukturi mišljenja.

Značajno je i poglavlje posvećeno lingvistici pažnje i njenom odnosu prema pažnji i svesti, kao i niz tumačenja i definicija koje u nekim oblastima, psihologiji i neurofiziologiji na primer, jesu predmet suprotstavljenih mišljenja u njihovom postojanju i odnosima. Za proučavanje ovih fenomena autor čitaoca uvodi u „lingvističku introspekciju“ kao metod proučavanja. U odgovorima na pitanja koja ostavlja lingvistika pažnje, autor svoje stavove tumači nadovezujući se na iskustvo Marketija, koji nudi odgovore polazeći od osnovnih koncepata „perceptualnog sistema“ i „šeme ličnosti“.

U odeljku nazvanom Pažnja i jezik, posvećenom još jednoj ključnoj temi lingvistike pažnje, tj. svojevrsnoj povezanosti jezika i pažnje koja polazi „od pretpostavke da jezik i pažnja uzajamno deluju jedno na drugo“, autor diskutuje o Ouklijevom trodelnom sistemu pažnje i temama vezanim za njegov model „gramatike pažnje“.

U zaključku ovog monografskog dela autor podvlači da se lingvistika pažnje, kojoj je on posvetio ovaj rad, podjednako kao i savremena kognitivna lingvistika zasniva na stavu da je jezik nerazdvojiv od kognitivnih procesa. Autor je lingvistiku pažnje tumačio kroz dva pomenuta, nezavisna modela – Marketija i Ouklija. Baveći se širokim spektrom stavova i analizirajući brojna stanovišta savremene kognitivne lingvistike, Vučković kao najveći domet lingvistike pažnje ističe koncept „šireg sistema pažnje“ zbog višestruke primene u brojnim naučnim disciplinama, ali i zbog posebnog značaja koji se u toj oblasti daje sistematskom proučavanju jezika.

Uvereni smo da će ova knjiga naći svoju publiku i da će biti od velike koristi ne samo lingvistima nego i istraživačima, teoretičarima i studentima humanističke orijentacije.