Parada konfuzije

O tome svedoči i VIP loža haških osuđenika na vojnoj paradi u Beogradu. U njoj su, iza leđa državnog rukovodstva, paradu tenkova koji su rušili Vukovar, pregazili tolika mesta na Kosovu i u Bosni, sedeli upravo oni koji su u to vreme bili na čelu vojske, zbog čega im je za zločine protiv čovečnosti suđeno u Haškom tribunalu. Pomenimo najzvučnija imena poput Dragoljuba Ojdanića i Momčila Perišića, generale vojske režima Slobodana Miloševića. Dakako, to je prigodno društvo, reklo bi se, za bivše radikale Vojislava Šešelja – Tomislava Nikolića i Aleksandra Vučića. Problem je što su oni danas proevropski političari, koji kao nosioci najviših državnih funkcija navodno strateški vode Srbiju putem punopravnog članstva u Evropskoj uniji.

Tu dolazimo do drugog suštinskog pitanja koje je pokrenula odluka o održavanju vojne parade praktično za Vladimira Putina, predsednika Ruske Federacije. Četiri i po hiljade srpskih vojnika marširalo je u čast Putina, usred političkog i ekonomskog sukoba Rusije, Evropske unije i Amerike. Pomenimo i tu “triviju” da je vojna parada navodno upriličena zbog sedamdesetogodišnjice od oslobađanja Beograda u Drugom svetskom ratu. Imajući u vidu da je Putinu odgovaralo da poseti Srbiju četiri dana ranije, centralna proslava pomerena je sa 20. na 16. oktobar. To je u delu javnosti protumačeno kao podilaženje Vladimiru Putinu, idolopoklonički odnos, koji nije i ne bi trebalo da bude svojstven jednoj suverenoj državi, pogotovo onoj koja za strateški cilj ima članstvo u EU.

Ta nelogičnost i paradoksalnost u potezima državnog vrha Srbije u skladu je i sa epitetima koji su punih dvadesetih godina karakterisali dvojac na vlasti – Tomislava Nikolića i Aleksandra Vučića. Jedan kao četnički vojvoda, drugi kao njegov politički učenik i sin – jesu i nakon devedesetih, pa i posle tranzicije iz radikala u naprednjake, bili na čelu kolone u borbi za rehabilitaciju četnika, zajedno sa demokratama koji su, tokom svoje vladavine, taj proces i okončali. Negirajući i pretvarajući nacionalni ponos u stid – zbog učešća u Drugom svetskom ratu na strani antifašističke borbe, uz pokušaje prekrajanja istorije i zamagljivanje činjenica, dogurale su sve vlasti od dvehiljadite do danas, u apsolutnom konsenzusu, do rehabilitacije četničkog vođe Draže Mihalovića.

Taj kontekst sigurno doprinosi nakaradnosti parade koja je upriličena za građane i Vladimira Putina tokom posete Beogradu. Srp i čekić, petokraka i ostali simboli borbe protiv fašizma, u kombinaciji sa četničkom reputacijom nosioca vlasti, i još mnogo drugih kontradiktornih poruka i detalja (postavljanje spomenika ruskom caru Romanovu, vojni defile uz Marš na Drinu, uniforme iz Prvog svetskog rata…) ostavili su utisak korišćenja sasvim suprotnih ideologija po dnevnoj potrebi i pokušajima usklađivanja sa trenutnim konfuznim ciljevima srpske državne politike.

Tu dolazimo do možda najvažnijeg pitanja koje stoji u najbližoj vezi sa budućnošću građana i javnim interesom. Očito je da u domaćim medijima nije na objektivan način prikazan stepen ozbiljnosti aktuelnog sukoba između Rusije i Evropske unije, odnosno Amerike. Razlozi za takvo medijsko zamagljivanje istine nalaze se donekle u provincijalnosti ovdašnjeg pristupa, potkupljenošću, dodvoravanju ili strahu stručnjaka i analitičara od vlasti, a, pre svega, nejasnim i poluistinitim informacijama koje u javnost plasiraju državni zvaničnici.

Ozbiljnost situacije možda se najbolje pokazuje u nedavnoj izjavi predsednika SAD Baraka Obame, koji je Rusiju označio kao veću opasnost po bezbednost čak i od ozloglašene Islamske države, o čijoj brutalnosti neopisivih razmera svakodnevno svedoči celokupna svetska javnost. Srpska javnost je to zapanjeno ocenila kao Obamino preterivanje, nefer odnos i potrebu za svetskom dominacijom. Razlog zbog kojeg je predsednik SAD dao tu izjavu, međutim, nalazi se u odgovoru Vladimira Putina: “Ali sadašnje zahlađenje u odnosima između naših zemalja nije prvo. Nadamo se da će partneri shvatiti nerazumnost pokušaja da ucenjuju Rusiju, te da će se setiti čime je bremenita nesloga između dve velike nuklearne države kad je strateška stabilnost sveta u pitanju. Sa naše strane, spremni smo za razvoj konstruktivne saradnje na principima ravnopravnosti i stvarnog poštovanja interesa jednih i drugih.”

Za razliku od Islamske države, Rusija poseduje nuklearno oružje. S obzirom na vojni sukob između Rusije, NATO, odnosno EU usled ukrajinske krize, jasno je zbog čega se u suprostavljanju uvode ovako teški, “nuklearni” pojmovi. A Srbija usred te “polemike” priređuje defile četiri i po hiljade vojnika u čast Putina i Rusije. Srbija, čiji je cilj ulazak u zajednicu evropskih zemalja.

Čak izbegavajući vrednosno određivanje prema državi Rusiji, koja ukida neka od osnovnih ljudskih prava i svojim građanima, što, svakako, vezu sa srpskom krhkom demokratijom čini problematičnom za javni interes, nemoguće je zaobići taj duboki nesklad sa stvarnošću i apsolutnu neracionalnost državne politike Srbije.

Tako je Aleksandar Vučić, koji u zapadnim zemljama slovi za proevropskog političara zbog povlačenja političkih poteza u cilju normalizacije odnosa sa Kosovom, kao i distanciranja od secesionističkih težnji vlasti u Republici Srpskoj, došao u poziciju da se duboko zahvaljuje Vladimiru Putinu što ne brani Srbiji da nastavi evropske integracije. Činjenica je, međutim, da je Vučić tom izjavom zapravo zadovoljio zvanični Brisel, koji se, kao i Vašington, skandalizuje nad ovakvom dobrodošlicom Beograda ruskom predsedniku. Izjava pred Putinom da je Srbija nedvosmisleno na putu ka EU, trebalo bi, po proceni premijera, da umiri evropske zvaničnike. Međutim, sporazumi koji se potpisuju, a tiču se sve jače zavisnosti od ruskog gasa, te izvoza na rusko tržište u jeku ekonomskih sankcija koje EU uvodi Rusiji, kao i poruka srpskog premijera da “ova vlada Rusiji nikada neće uvesti sankcije”, jasno upućuju da ne može da se postigne željeni efekat.

S druge strane, Putinova demonstracija ozbiljnog uticaja koji preko Srbije ima na Balkanu, svakako da mu je u ovom trenutku od velike koristi. Od koristi je i srpskom premijeru u zadovoljavanju nacionalističkog i antievropskog javnog mnjenja koje u Srbiji i dalje zauzima značajan udeo.

Za kraj, pomenimo i navodno najveće doprinose ruskog prijateljstva Srbiji, koje ističu srpski zvaničnici – očuvanje teritorijalnog integriteta i suvereniteta na Kosovu i ruske investicije. To da je Kosovo nezavisna država više ne spore i najtvrđi nacionalisti, dok ruske investicije zauzimaju svega 3,5 odsto u ukupnom iznosu stranih investicija u Srbiji u poslednjih deset godina.