Varoš koja je bila i prestonica

Predlog ministra unutrašnjih poslova Ilije Garašanina sadržao je i plan varoši Raške sa pratećim zdanjima, koji je uradio carinik Nikola Alković. Knez Aleksandar Karađorđević je potom, 17. septembra, potpisao ukaz o podizanju varoši Raške.

Tako je ovo mesto prvo i jedino dobilo ime prema ranijem nazivu srpske države – Raška. Od tada do danas Raška je što zbog svog položaja, što zbog opštih događanja u svetu i zemlji često bivala na vetrometini burnih događaja u oba svetska rata, a i kasnije tokom raspada bivše Jugoslavije.

Tako je, pre 102 godine, u periodu od 31. oktobra do 12. novembra 1915. godine bila sedište ondašnje Vlade Kraljevine Srbije i vojne Vrhovne komande. U zgradi koja je tada pripadala porodici trgovaca i industrijalaca Kursulića bilo je sedište Vlade Kraljevine Srbije koja je u njoj za to vreme održala 11 sednica.

Današnja opština Raška se prostire na teritorija površine 66. 641 hektara, nalazi se u jugozapadnom delu Srbije, 250 kilometara od Beograda i deli se na kotlinski (baseni reka Ibar, Raška i njihovih pritoka) i brdsko planinski deo (ogranci Kopaonika, Željina, Golije i Rogozne). Ibarskom dolinom na severu Raška se povezuje sa Zapadnim Pomoravljem i Šumadijom, a na jugu sa Kosovom i Metohijom, na istoku dolinom Jošanice, desnom pritokom Ibra, sa Aleksandrovačkom župom i Toplicom i na jugozapadu dolinom reke Raške sa Crnom Gorom.

Opština Raška ima veoma povoljan geostrateški položaj i povezana je kako regionalnim, i lokalnim saobraćajnicama sa ostatkom državne teritorije. Raspolaže razvijenom mrežom regionalnih i lokalnih puteva (552 km kategorisanih puteva, od čega je 275 sa savremenim kolovozom – 39 km magistralnih, 113 km regionalnih i 400 km lokalnih puteva), prirodnim resursima (mineralne sirovine, poljoprivredno zemljište, šume, termomineralni izvori) i bogatim kulturno-istorijskim nasleđem iz različitih epoha (arheološko nalazište Zajačak, manastiri Gradac, Pavlica, Nova Pavlica, Končul).

Na ovom prostoru smeštena su tri gradska naselja (Raška, Baljevac i Jošanička Banja), tri prigradska naselja (Supnje, Varevo i Mislopolje ) i 55 seoskih naselja. U njima je, prema rezultatima popisa iz 2011. godine, živelo 25.500 stanovnika. Od već pomenutih 66. 641 hektara ukupne površine opštine Raška poljoprivrednom zemljištu pripada 37, 3 odsto a od toga 64, 3 odsto su livade i pašnjaci pa je i laiku jasno da su potencijali za razvoj stočarstva veliki. Raška je jedna od ređih opština u Srbiji gde se, do izvesne mere, sačuvao broj grla ovaca, pa se procenjuje da ih, trenutno, ima oko 20.000. Iz godine u godinu rastu zasadi pod malinom pa se procenjuje da ih na području čitave opštine ima oko 50 hektara.

U zadnjih nekoliko godina angažovanjem rukovodstva lokalne samouprave intenzivno se radi u Jošaničkoj Banji, kako bi se zaustavilo njeno višedecenijsko propadanje u senci Kopaonika. Samo u ovoj godini je, zahvaljujući podršci Ministarstva trgovine, turizma i telekomunikacija u iznosu od 10 miliona dinara, uz dva miliona sredstava opštine i Turističke organizacije Raška, rekonstruisano takozvano „Novo kupatilo“ (sagrađenog još 1935 godine). Objekat posle rekonstrukcije raspolaže sa 8 individualnih kada u kojima posetilac može samostalno da određuje temperaturu vode, jednom đakuzi kadom za 4 osobe i bazenom sa ugrađenim mešačima vazduha – masažerima u kome se nalazi topla, lekovita, voda prethodno rashlađena jednim krakom instalacija postavljenih kroz reku Jošanicu.

Otvorena je i ambulanta koja raspolaže aparatima za sve vrste elektroterapija, laseroterapiju, terapiju ultrazvuka i nisko frekventnu magnetnu terapiju. Pored toga ima i aparat za presoterapiju-limfnu drenažu ekstremiteta i celog tela. U ambulanti će raditi dva terapeuta, postojaće nadzor lekara opšte prakse sa timskom sestrom a dva puta nedeljno fizikalnu terapiju će ordinirati i pregledati pacijente specijalista fizikalne medicine.

Perspektive Raške očito su u razvoju turizma, poljoprivrede i rudarstva kroz racionalno iskorišćavanje prirodnih resursa usklađeno sa ekološkim principima. Lokalne intelektualne i političke elite Raške su pred ogromnim izazovima da ispravno definišu pravce budućeg razvoja Raške. 

U podnožju „planine sunce“

Kopaonik, „planina sunca“ sa prosečno 160 dana pod snegom je, s pravom, okosnica privredne grane koju u Raškoj, ali i van nje vide kao njen najveći potencijal za razvoj. Površina masiva Kopaonika iznosi 2758 kvadratnih kilometara, njegovi najveći vrhovi su: Gobelja (1934 mnm), Karaman (1936 mnm), Suvo Rudište (1976 mnm), Pančićev vrh (2017 mnm) i Nebeske stolice (1913 mnm). Skijaški tereni se svrstavaju u terene prve kategorije, a nalaze se na nadmorskoj visini od 1. 650 do 2.017 m. Turistički centar Kopaonik je opremljen za sve kategorije skijaša.

Ljudi su ovde najveće blago

Čitav niz znamenitih ličnosti koje potiču iz ovih krajeva poput književnika i pesnika Slobodana Rakitića, Milisava Savića, Milice Novković i Tiodora Rosića, prof. dr Miroljuba Jokovića, teoretičara književnosti, pisca i i hroničara Tihomira D. Đorđevića, pesnika Dušana Karanovića, Nebojše Gajtanovića, filmskog kritičara Nebojša Popovića, inžinjera Dobrivoja Božića, izumitelja vazdušne kočnice za železničke vagone, prof. dr Radana Džodića onkologa, Milorada Miloševića-Brevica, etnologa, prirodnjaka i istraživača, Patrijarha srpskog Germana, Milunke Savić, heroine i najodlikovanije žene Velikog rata, ostavio je trajni beleg u srpskoj nauci, kulturi i umetnosti, a mnogi od njih i danas su, na razne načine, prisutni u svom zavičaju i bez sumnje daju podstrek pregnućima lokalne samouprave u nastojanju da jačanjem održivog razvoja stvori ambijent privlačan da zadrži mlade naraštaje u svom zavičaju i tako promene negativne demografske trendove koji se ogledaju kroz izrazitu depopulaciju ovog kraja. 

Projekat je sufinansiran sredstvima iz budžeta Opštine Raška