Kraljevo se seća stradanja iz oktobra 1941. godine

Ovome je predhodila komemorativna sednica Skupštine grada Kraljeva a u okviru pomena na nevino stradale, u Spomen parku su glumci Kraljevačkog pozorišta izveli inscenaciju poeme „Smrt u kući“ kraljevačkog pesnika i nekadašnjeg urednika kulturne rubrike u „Borbi“, Bogdana Mrvoša u režiji Aleksandre Kovačević.

Decenijama unazad Kraljevo obeležava i seća se dana iz oktobra 1941. godine kada su pripadnici 717 rezervne pešadijske divizije 749 puka nemačkog Vermahta pod komandom majora Ota Deša, čiji su pripadnici mahom bili Austrijanci i Prusi, sprovodeći naredbu generala nemačke pešadije u Srbiji Franca Bemea izdatu 10. oktobra 1941. godineo streljanju 100 zarobljenika ili talaca za svakog ubijenog nemačkog vojnika.

Tada je u Kraljevu, u periodu od 15. do 20. oktobra streljano 2.190 nevinih talaca, mahom žitelja grada na Ibru ali nekoliko desetina izbeglica iz Slovenije i sa Kosova koji su se tih burnih dan našli u Kraljevu.

Dugo se u javnosti operisalo sa znatno većim brojem nevino stradalih ali je zahvaljujući naporu Narodnog muzeja iz Kraljeva ali pre svega višeg kustosa Silvije Krejaković tokom sedmogodišnje realizacije projekta „Popis žrtava II svetskog rata u Kraljevu“ u periodu 2002. do 2009. godine utvrđen ovaj broj streljanih imenom i prezimenom.

Koncept sećanja na ove tragične dan menjan je više puta tokom svih predhodnih 76 godina, od plakata iz 1942. godine kojim je najavljen Godišnji parastos, preko Svečanog šestogodišnjeg pomena iz 1948. godine, zatim Oktobarskih svečanosti Kraljevačkog oktobra, dočekivanja „Voza bratstva i jedinstva“ pa sve do izvođenja avangardnih pozorišnih i muzičkih performansa krajem sedamdesetih i osamdestetih godina prošlog veka, da bi se stiglo do današnjeg načina obeležavanja. On u jednom delu, podrazumeva parastos nevino stradalim kao verski obred a u drugom delu polaganje venaca, uz predhodni počasni plotun a potom i izvođenje prigodnog programa primerenog sadržaja nekog od primarno lokalnih, kulturnih stvaralaca.

Uprkos protoku vremena projekat kraljevačkog „Spomen parka“, izabran kao prvonagrađeni na opštejugoslovenskom konkursu iz 1971. godine, autora Spasoja – Paje Krunića, beogradskog arhitekte, nije dovršen ali je dobio neke nove sadržaje, poput Spomen kapele istog autora čija gradnja traje zadnje četri godine i koja nažalost takođe nije završena kao što ni sam Spomen park nije kompletno ograđen pa često, tokom godine biva žrtvom različitih vidova vandalskog ponašanja pojedinaca. Ovogodišnjem Danu sećanja prisustvovalo je uprkos lepom vremenu, manje od hiljadu prisutnih pa i to na svoj način kazuje da se i sadašnji koncept obeležavanja, valja preispitati i ako treba, osavremeniti sadržajima primerenim senzibilitetu novih naraštaja koji treba da neguju sećanje na te tragične dane kako je to između ostalog, danas poručio, u svom obraćanju na Spomen parku i gradonačelnik Kraljeva Predrag Terzić.