Konstantin državi važniji od Stefana Nemanje

Na izložbi smeštenoj u adaptiranom prostoru na prvom spratu Narodnog muzeja, koji je za posetioce otvoren posle posle 10 godina, koliko se očekuje rekonstrukcija zgrade Muzeja, predstavljen je materijal iz fonda srednjovekovnih zbirki ove ustanove, uključujući i Galeriju fresaka. Ideja je da se publici ukaže na vodeće tokove i remek-dela umetnosti srednjovekovne Srbije i Vizantije, koja su nastajala u periodu od 11. do 14. veka.

Tokom trajanja izložbe, koja se zatvara 23. februara 2014, posetioci će, prema protokolu Ministarstva kulture i informisanja, ponovo moći da vide i Miroslavljevo jevanđelje. Najznačajniji ćirilični spomenik srpske i južnoslovenske pismenosti, koji se od 2005. nalazi na Uneskovoj listi „Pamćenje sveta“, poslednji put javnosti je bio dostupan 2006. godine.

Vreme Stefana Nemanje i sedam generacija njegovih potomaka predstavljeno je sa 23 kopije većinom fresaka iz Nemanjićkih zadužbina i 85 originalnih srednjovekovnih eksponata, među kojima su i dva Nemanjina olovna pečata, koji se prvi put javno izlažu. Uvod u izložbu posvećen je epohi srpske države pre Nemanje, slede artefakti i tekstovi koji govore o njegovom dobu i koji treba da odgovore na i danas otvorena pitanje o njegovom životu i vladavini. Segmenti izložbe posvećeni srpskoj umetnosti 13. i 14. veka ilustruju vrhunce srpskog i vizantijskog ikonopisa i monumentalnog slikarstva

Posetioce očekuju i portreti Nemanjića na kopijama fresaka, predmeti koji su pripadali srpskim vladarima, uključujući i repliku prstena kralja Stefana Prvovenčanog, koji je sačuvan sa njegovim moštima, što je retkost u svetskim razmerama, kao tanjir cara Dušana. Među ikonama se, kao remek delo, izdvaja dvojna ikona Bogorodice Odigitrije, sa srebrnim okovom iz crkve Bogorodice Perivlepte u Ohridu. Tu su i upotrebni predmeti – nakit, grnčarija, keramika, kao i ugljenisano parče pogače, preteklo iz nemanjićke Srbije.

Autori izložbe, kustoskinja Narodnog muzeja Emina Zečević i upravnik Galerije fresaka Bojan Popović, kažu da je postavka o Simeonu Nemanji zapravo „eho njegovog državničkog ponašanja koje se lako prati i funkcioniše kroz sedam pokoljenja njegov potomaka zahvaljujući pre svega savršeno jasnoj kulturnoj politici srpske srednjovekovne države“.

Izložbu je ostvarena uz pomoć Ministarstva kulture i informisanja, Muzeja iz Kraljeva i Rasa, kao i donatora, a pratiće je i katalog, koji je u pripremi. Dejan Ristić, državni sekretar Ministarstava kulture, kaže za Danas da je „na predlog Ministarstva izložba koncipirana tako da bi posle Beograda mogla da gostuje i u drugim gradovima Srbije, a tokom 2014. i u susednim zemljama“.

U senci Milanskog edikta

Državni sekretar Ministarstva kulture Dejan Ristić negira ocene da je država više pažnje posvetila 1700. godišnjici Milanskog edikta, nego obeležavanju devet vekova od rođenja Stefana Nemanje. On je izjavio za Danas da je „čitav niz ustanova kulture u Srbiji i na lokalnom i regionalnom nivou na različite načine obeležavaju Nemanjinu godišnjicu, a da je izložba u Narodnom muzeju kruna tih aktivnosti, ali i prva veća manifestacija na koju su mediji obratili pažnju“.

– Srpska pravoslavna crkva razmatrala je potrebu obeležavanja 900. godišnjice rođenja svetog Simeona Mirotočivog, međutim zbog ogromne potrebe i ugleda našeg naroda, Crkva je u ovom istorijski teškom trenutku dala prednost obeležavanju jubileja MiIanskog edikta – izjavio je za Danas episkop remezijski i vikar patrijarhov Andrej (Čilerđić). Prema njegovim rečima, SPC je tokom godine svečano proslavila praznik Svetog Simeona Mirotočivog kome je posvećena Patrijaršijska kapela, u Podgorici je održana Sveosimonovska litija, a Nemanjin jubilej pominjan je i u Božićnim i Vaskršnjim poslanicama.

Vladar, vojskovođa, podvižnik i svetac

Stefan Nemanja, državnik, vojskovođa i diplomata, zaštitnik Crkve koji je pravoslavlje proglasio za državnu veru, ktitor mnogih crkava i manastira rodio se 1113. u Ribnici, današnjoj Podgorici. Po povlačenju s prestola 1196. zamonašio se i kao monah Simeon povukao u svoju zadužbinu manastir Studenicu. Krajem 1197. odlazi na Svetu Goru, gde se u svojoj poslednjoj zadužbini manastiru Hilandar upokojio 1199. godine. Njegove mošti prenete su Studenicu, gde se i danas nalaze. Crkva ga je kanonizovala i slavi ga kao Svetog Simeona Mirotočivog 26/13. februara.