RETRONOMIJA

Te 2004. Andrićevu lentu poneo je „if“ pripovedač za prozoidne love stories. (O bivšim kritičarima samo dobro.) A te godine (pomenula se i povratila se vazda), kao ne pamtim kada pre, bilo je bar 4 boljih knjiga priča. A evo i kojih:
Ljiljana Đurđić (Stadijum ogledala i druge priče, Rad) – visprena, tečna, razorna poetika gneva i gađenja; samosvesna pozicija jakog i kadšto ciničnog ženskog subjekta naracije; proza iskliznuća iz struje; žrvanj sarkazma nad bedom savremenosti.
Nemanja Mitrović (Nerasvetljeni Svetozarov nestanak, Geopoetika) – začudne minijature; apsurdi, kolači i nonsensi; jezičko-narativni kristali; crni humor u srcu žanr-sličica; brutalnost u pretkomori fantastike; majstorski touche mikro-devijacije koja menja poredak kaleidoskopa priče.
Aleksandar Gatalica (Beograd za strance, Filip Višnjić) – po okončanju veka, i pola decenije pride, više groteskna fantastika nego satirična pripovedna poslanica; autonomna inventivnost koja podstiče traženje repetea.
Enes Halilović (Potomci odbijenih prosaca, Rad) – zanemarimo kapilarne pojave nastavka i vratimo se početnoj zatečenosti otkrićem autorskog imena. (Post)modernizovana tradicija Sijarića i Savića, Meše i vukovskih narodnih pripovijesti; urbanost crnog humora u ramu običnih situacija i govornih portreta; običaji i nasleđe naspram neobičnih navika i nameta novog vremena; izmešten realizam novopazarskog kultur-geotopa.
Te 2002, kada se srpski roman vratio barem 2 decenije unatrag, u benignu varijantu modernizovanog realizma koji posrće u komično-anahronoj borbi sa tematskim avetima komesara, dođoša, neuzorane ledine i neukopanog očka, jedan istinski dragulj prošao je gotovo nepomenut. Zbog jezika (?), pogrešnog entiteta ili greha o(p)stanka u hiljadudnevno opsednutom gradu, koji Valter nije branio već je blagosiljao zagluhnute tobdžije, tek trijumfalni ulazak u srpsku književnost odložen je za najduhovitijeg pisca bcs jezika. (bcs – nije bacil ni dijagnoza, tek postraumatski sindrom naše maternje poliglosije)
Na jedan način Sahib Nenada Veličkovića (Stubovi kulture) je satirični kulturološki bedeker. Nalik dvoseklom sečivu, iz ugla stranca, SFOR-menadžera, detektuju se bizarne pomerenosti posledejtonske državne tvorevine, koja mutira od kolonije ka rezervatu, i obratno, društva izgubljenog socijalističkog nasleđa, ali ne i navika i ponosa, sada u retorti naci-partikularizama. Na drugi način, unutar imejl epistolarne kompozicije i intimne evolucije jednog homoseksualnog odnosa, Sahib je dobro nađen prostor žanra koji miri anegdote i dosetke, viceve i aforizme, satiričke komentare, maliciozne paradokse i sav taj „sitan“ komičko-ironijski materijal.
Dakle, Sahib je, poput finih toalet listića, troslojan: najpre gej intima zapadnjaka izgubljenog u kulturološkom transferu, potom bespoštedna kritika oba konteksta bosansko-balkanske savremenosti, strane administracije i tzv. domaćeg mentaliteta. I najposle promišljen koncept političke i kulturalne satire, iskričave od duhovitosti, opore od prirođenog osećanja bezizlaza.