Dragocvet za sanjare

Lane se navršilo šest decenija od prvih dana uzbudljive biografije Narodnog muzeja. Zvanično je otvoren 2. maja 1948. godine i od tada do današnjih dana sačuvao je od zaborava mnoga dokumenta i ljudska svedočenja. Muzeološka aktivnost je pre toga imala svoje dane trajanja u određenim zbirkama i postavkama negovanim za odabrane, znatiželjne goste. Prvu takvu zbirku, zabeležno je u analima Narodnog muzeja, činio je „Prosvetni muzej“, koji se nalazio u čuvenoj „Mitinoj školi“. To je, u stvari, bila postavka predmeta i pomagala koju su formirali leskovački učitelji 1910. godine.

Tek posle Drugog svetskog rata počelo je aktivnije proučavanje prošlosti Leskovca i okoline, a tada je i formiran Odbor za osnivanje Narodnog muzeja. Prvu zbirku budućem muzeju – podseća Slađana Rajković, viši kustos-etnolog Narodnog muzeja – poklanja pasionirani proučavalac leskovačke prošlosti i sakupljačnumizmatičke i arheološke građe Sergije Dimitrijević, jedan od najvećih intelektualaca Leskovca svoga doba.

Posle Drugog svetskog rata otkupljena je kuća Bore Dimitrijevića Piksle i adaptirana pod stručnim nadzorom arhitekte Ivana Zdravkovića. Arheološko-etnološku postavku uradili su dr Milutin Garašanin i etnolog Dobrila Milojević, a za prvog upravnika Narodnog muzeja postavljen je Velimir Ivanović.

Leskovački Narodni muzej 10. maja 1974. godine se seli u novu zgradu u kojoj je tada urađena posebna postavka od praistorije do kraja Drugog svetskog rata. Sada Narodni muzej ima 33.439 eksponata, od kojih je 2.856 deo tzv. stalne postavke, a kuća Bore Dimitrijevića Piksle, poznata kao Gradska kuća, godine 1995. dobija stalnu postavku, delo Slađane Rajković, uglednog kustosa Narodnog muzeja u Leskovcu.

Vlasnik Gradske kuće, koja je sagrađena pre 150 godina, u izrazitom balkanskom stilu bila je porodica Antanasija Dimitrijevića, predsednika prvostepenog suda u Leskovcu, i njegove supruge Dare, učiteljice i sina Bore, poznatog po nadimku Piksla.

Bora DimitrijevićPiksla rođen je u Leskovcu 1915. godine. Tu je završio osnovnu školu i gimnaziju, a u Beogradu je studirao agronomiju. Bio je glumac, reditelj, a kasnije i upravnik pozorišta. Gestapo ga je streljao 27. juna 1942. godine na niškoj tvrđavi.

Poseban deo gradske kuće čini soba dr Žaka Konfina, Leskovčanina jevreskog porekla, koji je živeo i više godina radio u rodnom gradu kao lekar i pisac. Tu se nalazi Konfinov pisaći sto, stolice, pisaća mašina, trosed, stalak za cveće. Na zidovima je njegova, ali i porodična fotografija, a na polici su njegove objavljene knjige. Književna zaostavština dr Konfina sadrži 822 naslova.

Veliku zaslugu za očuvanje Narodnog muzeja i Gradske kuće ima dugogodišnji direktor te ustanove, profesor Hranislav Rakić, koji je direktorovao celog radnog veka i pod njegovim rukovodstvom organizovano je bezbroj izložbi, predavanja i decenijama izlazi „Leskovčaki zbornik“ čiji je urednik bio od osnivanja do pre nekoliko godina, kada je otišao u penziju.

Gradsku kuću posećuju učenici, turisti i brojni znatiželjnici. Jedan od posetilaca je zapisao u spomen knjigu da se posle obilaska Narodnog muzeja, odnosno Gradske kuće, „ustreptalog srca vraća u Beograd“. Zato je Gradska kuća nezaobilazna stanica i mesto za istoričare, pisce, ali i – sanjare.