Izložba „Marina Vargas: Otkrovenja“ u madridskom muzeju

U ovom projektu, čija je kustoskinae Semíramis Gonsales, predstavlja nam se umetnica Marina Vargas (Granada, 1980) koja otkriva i osvetljava doprinos i nasleđe žena koje su kroz istoriju bile utišane, posebno u domenu svetog i duhovnog.

Izložba će biti postavljena i u Muzeju savremene umetnosti u Keretaru (Meksiko), gde će trajati od septembra ove do januara 2026. godine.

Fokusirajući se na lik Marije Magdalene, Marina Vargas stvara putanju kroz koju istražuje i druge žene koje su bile potisnute u drugi plan u umetnosti, kulturi i religiji.

Njihove priče kombinuje sa rečima, tumačenjem tarota i drugim metodama interpretacije koje čine deo njenog kreativnog univerzuma, biografije i ličnog iskustva.

Izložba „Otkrovenja“ osmišljena je kao celina u kojoj dela Marine Vargas – većinom nastala specijalno za ovu postavku – uspostavljaju dijalog s muzejskim prostorom, zbirkama Nacionalnog muzeja Tisen-Bornemisa i pozajmljenim radovima institucija poput Nacionalnog muzeja skulpture.

Na taj način izložba postaje jedinstven umetnički spoj u kojem se prepliću prostor, slikarstvo, crtež, skulptura i zvuk.

Postavka je podeljena u četiri tematske celine, od kojih svaku predvodi velika karta tarota. Prva sekcija, „Reč“, sadrži instalaciju u kojoj su ispisane različite misli i citati žena koje su inspirisale umetnicu – od feminističkih teološkinja poput Sintije Burgo, preko umetnica poput Hane Vilke i istorijskih ličnosti kao što je Jovanka Orleanka, do spisateljica poput Kejt Milet i savremenih feminističkih slogana.

U istom prostoru nalazi se i skulptura „Magdalena“ (2024) – par ruku spojenih u trougao, simbol materice, inspirisan gestom sa feminističkih protesta. Obe ove umetničke intervencije ulaze u dijalog sa slikom „Herkul na dvoru Onfalije“ (1537) Hansa Kranaha, na kojoj ruke igraju ključnu simboličku ulogu.

Izložba se nastavlja poglavljem „Vizija“, koje je posvećeno iskustvu bolesti. Svi elementi ove prostorije odnose se na rak dojke, bolest kroz koju je umetnica prošla i koja je duboko obeležila njen stvaralački put.

Ova tema prikazana je kroz nekoliko ključnih radova:“Mére-Mer“ (2024) – serija skulptura rakova koji se spuštaju niz zid, aludirajući na astrološki znak Raka. Onda sledi „Božansko Žensko“ (2024) – tapiserija sa izvezenim Krstom iz Kamarga, na kojoj su postavljene školjke puževa.

Ove školjke se koriste u proricanju u afrokubanskoj religiji i deo su kreativnog procesa Marine Vargas. Sve se završava radom „Zaveti“ (2022) – zlatom prekriveni kalupi korišćeni tokom njenih sesija radioterapije. Ova sekcija završava se tarot kartom „Svet“, simbolom ponovnog rođenja bez potrebe za smrću.

Treća prostorija, „Telo“, obuhvata dve skulpture obrnute Pijete: jedna visi sa plafona, dok je druga ispucala i postavljena na podu, kao da je otvorena kako bi otkrila ono skriveno. Ova poslednja Pijeta sedma je u seriji skulptura koje je umetnica stvarala tokom poslednje decenije.

Ove skulpture ulaze u dijalog sa slikom „Bogorodica na suvom drvetu“ (oko 1465.) flamanskog slikara Petrusa Kristusa. Na ovoj tabli, Bogorodica i dete Isus okruženi su Drvetom znanja, koje je uvenulo usled istočnog greha, ali ponovo cveta nakon Hristovog začeća. Ovaj segment izložbe kulminira tarot kartom „Snaga“, simbolom svih žena koje pobeđuju.

Izložbu zatvara prostorija „Egipćanka“, u kojoj dominira skulptura Sveta Marija Egipćanka (1734-1766) Luisa Salvadora Karmone, pozajmljena iz Nacionalnog muzeja skulpture.

Ova poslednja prostorija, potpuno crna, stavlja u dijalog figuru Egipćanke sa fotografijom Marine Vargas nakon mastektomije – „Noli Me Tangere. Neverica“ (2020). Ovoj postavci pridružuje se i tabla „Magdalena“ (1477-1478) Derika Begerta, dok izložbu upotpunjuju serije crteža različitih tarot karata koje je umetnica stvarala tokom svog procesa rada.

Poseban zvučni element doprinosi atmosferi – glas Marije Boto, glumice koja je tumačila Mariju Magdalenu u filmu „Vaskrsli“ (2016), čita značenja svake tarot karte, dodajući duhovnu dimenziju celokupnom doživljaju.

Kako ističe kustoskinja Semíramis Gonsales, „‘Otkrovenja’ nisu samo jedinstvena izložba Marine Vargas, već i produbljeno istraživanje tema koje su oblikovale njenu umetničku i istraživačku praksu tokom čitave karijere.

Ova postavka ruši umetničke kanone ne samo time što osvetljava žene koje su kroz istoriju skrivane u religijskom kontekstu (bez obzira na veru), već i kroz kritičko preispitivanje patrijarhalnih struktura u istoriji umetnosti, koje su ženama nametale objektifikovanu ulogu i potisnule ih na margine narativa“.

Marina Vargas živi i radi u Madridu. Diplomirala je likovne umetnosti na Univerzitetu u Granadi 2003. godine, gde je kasnije završila doktorske kurseve i master iz produkcije i istraživanja umetničkih jezika (2011).

Njeno stvaralaštvo obuhvata različite medije, uključujući fotografiju, skulpturu, crtež i slikarstvo. Istražujući zapadne tradicije reprezentacije, Marina Vargas kritički preispituje vizuelne kodove koji su kroz istoriju oblikovali umetničke jezike i kulturne arhetipove. NJena dela nalaze se u brojnim institucionalnim kolekcijama.