Foto: Shutterstock/idea _PhotoReč „paradajz“, kojom danas označavamo jedno od najčešće korišćenih povrća u kuhinjama širom Srbije, ima neobično i daleko poreklo. U pitanju je plod koji je u Evropu stigao tek nakon otkrića Amerike, a njegova imena, uključujući i naše, govore o dugom putovanju i kulturnim susretima.
Poreklo same biljke vodi do domorodačkih naroda Centralne Amerike. Među njima su i Nahua Indijanci, poznati po jeziku nahuatl, iz kojeg potiče reč „tomatl“, što je bio naziv za biljku nalik današnjem paradajzu. Španski konkvistadori su tokom 16. veka doneli biljku u Evropu, zajedno s njenim imenom – koje je postalo špansko „tomate“.
Međutim, u većini evropskih jezika razvijala su se i druga imena. U Italiji, paradajz je nazvan „pomodoro“, što znači „zlatna jabuka“ (od latinskog pomum – voće, i d’oro – zlatno). Smatralo se da su prvi primerci imali žutu boju, pa je naziv u skladu s tim.
Naziv „paradajz“ koji je prisutan u srpskom, hrvatskom i još nekim jezicima regiona, zapravo potiče iz nemačkog jezika. U nemačkom se koristio izraz „Paradiesapfel“, što doslovno znači „rajsku jabuku“. Veruje se da je uloga paradajza kao neobičnog i egzotičnog ploda doprinela povezivanju sa rajem i biblijskim simbolizmom.
Tokom vremena, „Paradiesapfel“ je skraćen u „Paradeis“ ili „Paradeiser“, kako se i danas u nekim delovima Austrije i južne Nemačke zove paradajz. Iz tih dijalekata, u 19. i 20. veku naziv je prešao u srpski, hrvatski i mađarski jezik, te se ukorenio kao „paradajz“.
Danas, iako znamo da se paradajz koristi kao povrće, botanički je reč o voću. A lingvistički, njegov naziv je prava enciklopedija kulturnih kontakata – od meksičkih domorodaca do evropskih kulinarskih navika.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
