Vatrom protiv Talije

Kasnije će kroz vreme pozorišni život varoši vranjske obeležavati rad Građanske kasine, kao i mnogobrojna gostovanja putujućih glumačkih trupa, uključujući i gostovanje Narodnog pozorišta „Kralj Aleksandar Prvi“ iz Skoplja čiji je upravnik bio Branislav Nušić. Od 1926. do 1940. godine ovaj teatar izveo je u Vranju ukupno 26 predstava, a u „Zoni Zamfirovoj“ vranjska publika bila je u prilici da vidi i čuvenog Milivoja Živanovića. Od 1930, pa u narednih devet godina, česti gosti Vranja bili su glumci iz putujuće pozorišne trupe Perice Aleksića „Petra Prlička“. Čuveni glumac je 1984. godine sa članovima tada amaterskog pozorišta u Vranju igrao ulogu Jerotija Pantića u „Sumnjivom licu“ i podsetio se ličnih susreta sa književnikom Borisavom Stankovićem.

Istorija beleži da je od 1946. do 1954. godine Vranje imalo Okružno narodno pozorište na čijem je čelu bio Ljubiša Ružić. Tada je sala imala 425 mesta, a prva predstava izvedena je 6. jula 1946. godine i bio je to „Pokojnik“ Branislava Nušića. Radila su čak tri profesionalna scenografa, Milorada Antića, Momčila Antića i Ljubinka Đorđevića. Momčilo Antić je bio i glumac, pisac dečijih predstava, a pojavljivao se i kao reditelj. Zbog nedostatka sredstava profesionalno pozorište biće ukinuto, i sve do 1977. godine bilo je u statusu amaterskog.

Fanatični entuzijazam Radoslava Radivojevića, ali i cele porodice Radivojević, koja se „zarazila“ pozorištem, u mnogome je odredio dalji pravac ovog teatra, koji će mnogo puta biti najbolji na Festivalu amaterskih pozorišta tadašnje SFRJ osvajajući pregršt „Zlatnih maski“ za glumu, režiju, kostime. Svoje prve, najpre glumačke, a potom i rediteljske poteze u Vranju, učiniće Jug Radivojević, a kasnije i njegova sestra Ana Radivojević. Nezaboravne su predstave „Ruženje naroda“, „Sveti Sava“ u kojima su nastupali Ljuba Manojlović, Goran M. Antić, Dragan Stanković … Kostime je za predstave radile unuka Borisava Stankovića, Zora Živadinović Davidović, u više navrata muziku je komponovao Vojislav Voki Kostić, Nenad Milosavljević Galija. Od 12. septembra 1997. godine Pozorište „Bora Stanković“ vraća se u red profesionalnih. Poslednje sezone obeležile su predstave „Paviljon br 6“ A.P. Čehova, poslednja predstava koju je kreirao Radoslav Radivojević uz podršku Nebojše Dugalića. Sa ovom predstavom Vranjanci su nastupili na Festivalu „Zlatni vitez“ u Moskvi i osvojili više priznanja. Uslediće i novi koncept „Borinih pozorišnih dana“ sa trilingom Ksenija Radulović – Ivan Medenica – Željko Hubač i gostovanjem najvažnijih predstava iz srpske pozorišne produkcije. U Vranjskom pozorištu ponikli su Milan Vasić, Ljubomir Bandović, Dragan Boža Marjanović, Kristina Janjić, Tamara Stošić, Žetica Dejanović, Bojan Jovanović, Saša Stojković …

Sasvim sigurno da se u Vranju neće ugasiti pozorišni plamen nakon požara, a na gradskim ocima, ali i kulturnoj javnosti samog Vranja i Srbije je nemali zadatak. Izgraditi novu zgradu pozorišta, što u ovim vremenima, kako priznaje i sam gradonačelnik Vranja Miroljub Stojčić „neće biti nimalo lako“, jer sam grad nema više jake velike sisteme koji su pomagali kada su rađene poslednje dve rekonstrukcije zgrade, 1993. i 1998. godine.

Hol Mileta Jeremića

Hol koji je arhitektonski, prilikom poslednje rekonstrukcije zgrade, po sopstvenoj ideji i bez honorara, uradio scenograf Mile Jeremić sada je zgarište koje ostavlja samo uspomenu na minula vremena i postaje deo istorije vranjskog pozorišta. Prekjučerašnji požar u kome je izgorela zgrada pozorišta najveći je u poslednje četiri decenije uopšte u Vranju, a njegove posledice oseća će se sigurno mnogo godina.

„Baldžija“ – Vranjanski Kolarac

Nakon što je Vranje oslobođeno od četvorovekovne okupacije Turaka 1878. godine trebalo je da prođe pet godina do donošenja prvog Urbanističkog plana grada. U tadašnjem centru grada, gde se nalazio trg, na kome se danas nalazi Spomenik „Čika Miti“ u blizini zgrade pozorišta, 1892. godine zgradu Hotela „Vranje“ podigao je imućni trgovac Janča Jovanović „Baldžija“ (1845-1899) – na fotografiji. Ovaj nekadašnji predsednik vranjske opštine i poslanik u Skupštini Kraljevine Srbije dao je nalog za podizanje još nekoliko zgrada oko hotela, gde se i danas nalazi vranjski teatar.

Ovaj gazda, koji je u to vreme imao pod vinogradima neverovatnih dve stotine hektara imao je tri kćeri koje su bile udate za ugledne ljude koji su se bavili pisanjem i izdavaštvom. Vreme je pokazalo da je „Baldžija“ zaista vranjanski „Kolarac“ jer je u zgradama koje on podigao odigrana prva pozorišna predstava „Gorski vijenac“ u režiji profesora Radoja Domanovića 30. januara 1896. godine. U istoj zgradi 1931. godine Vranjanci će dobiti prvi ton bioskop.

Zgrada pozorišta je u veku i petnaest godina postojanja više puta adaptirana, ali je uvek bila u službi pozorišta.