Zašto je Nikoljdan više od slave: Etnolog objašnjava njegov duboki kulturni i duhovni značaj

Nikoljdan, koji se obeležava 19. decembra, jedna je od najrasprostranjenijih krsnih slava u Srbiji. U narodnoj tradiciji Sveti Nikola prepoznat je kao zaštitnik dece, siromašnih i pomoraca, ali pre svega kao simbol milosrđa, darivanja i brige za druge. Te vrednosti nalaze se u osnovi brojnih običaja od okupljanja porodice i darivanja najmlađih, do pomaganja onima kojima je podrška najpotrebnija, objašnjava Srećković.

Sa etnološkog stanovišta, krsna slava nije samo porodični praznik, već važan mehanizam očuvanja kolektivnog identiteta i prenošenja kulturnih i duhovnih obrazaca sa generacije na generaciju. Srećković naglašava da je krsna slava jedinstvena odlika srpske kulture i jedan od njenih najprepoznatljivijih oblika nematerijalnog kulturnog nasleđa.

„Sečenja slavskog kolača i pripreme žita nose duboku simboliku. Oni upućuju na ciklus života, zajedništvo porodice i veru u vaskrsenje. Činjenica da se Sveti Nikola proslavlja u vreme Božićnog posta dodatno ističe značaj uzdržanja, duhovnosti i traganja za ravnotežom između materijalnog i nematerijalnog“, objašnjava Srećković i naglašava da ne postoji jedinstven model obeležavanja praznika. Svaka porodica ima pravo da slavu proslavlja u skladu sa sopstvenim identitetom, verovanjima i životnim okolnostima.

Tradicija, kako ističe Saša Srećković, muzejski savetnik Etnografskog muzeja nije nepromenljiva ona se vremenom prilagođava, ali njena suština mora ostati prepoznatljiva.