Po zlu čuvene „crne trojke“

Najmasovniji su oni koje su četnici početkom 1943. izvršili na tromeđi Srbije, Crne Gore i Bosne i Hercegovine u skladu sa Moljevićevim projektom „Velike Srbije“, koji podrazumeva „etnički čiste“ teritorije, odnosno „čišćenje državne teritorije od svih narodnih manjina i nenacionalnih elemenata“, te odgovarajućim uputstvima Draže Mihailovića potčinjenim komandantima koji ga uredno izveštavaju o izvršenju postavljenih zadataka.

Tako ga major Petar Baćović 4. septembra 1942. obaveštava da je na četničkom pohodu preko Ljubuškog, Imotskog, Podgore do Makarske, spaljeno 17 „ustaških sela“… a „nekoliko katoličkih sveštenika živo je odrano“. A tadašnji major Pavle Đurišić, koji je od Hitlera dobio visoko odlikovanje – „gvozdeni krst“, 10. januara 1943. izveštava Mihailovića da je „akcija na desnoj obali Lima u srezu Bjelopoljskom završena tačno po utvrđenom planu“. Njen je rezultat: „Potpuno su uništena muslimanska sela… ukupno 33 (sledi njihov spisak); žrtve Muslimana boraca oko 400, žena i dece oko 1.000“.

Mesec dana kasnije, 13. februara 1943, Đurišić svoga načelnika Štaba Vrhovne komande Dražu Mihailovića obaveštava o završetku akcije u Pljevaljskom, Čajničkom i Fočanskom srezu: „Operacije su izvedene tačno po vašem naređenju i izdatoj zapovesti… Svi komandanti jedinica izvršili su dobijene zadatke na opšte zadovoljstvo… Sva muslimanska sela u pomenuta tri sreza potpuno su spaljena tako da nijedan njihov dom nije ostao čitav… Za vreme operacije pristupilo se uništavanju muslimanskog življa bez obzira na pol i godine starosti… Žrtve kod Muslimana oko 1.200 boraca i do 8.000 žena, staraca i dece…“

2. U drugoj polovini novembra 1941, kao što je već pomenuto, Mihailovićevi četnici su, po njegovom nalogu, na prevaru zarobljenih 360 partizana predali u Valjevu Nemcima koji su ih potom većinu streljali.

3. U novembru 1941. četnici Draže Mihailovića odvode iz Mionice 17 lekarki i bolničarki i 16 ranjenih partizana i streljaju ih kraj sela Brajića.

4. U skladu sa Mihailovićevim naređenjem da se pristupi „čišćenju i definitivnom uništenju komunističkih grupa i simpatizera“, četnici su, u noći između 20. i 21. decembra 1943, u Vraniću nadomak Beograda ubili, uglavnom klanjem posle silovanja devojaka i masakriranja žrtava, 67 žitelja tog sela, od deteta u kolevci starog pet meseci do 87-godišnjeg starca.

5. Februara 1944. pripadnici Mihailovićeve takozvane Jugoslovenske vojske u otadžbini likvidirali su, uglavnom klanjem, 27 građana Jagodine različitih uzrasta i zanimanja – učenika, studenata, profesora, trgovaca, domaćica. Događaj je ostao upamćen kao „pokolj u Jagodini“.

6. Partizansko selo Drugovac u okolini Smedereva 29. aprila 1944. masovno je stradalo od četnika koji su zaklali i ubili 73 žitelja, zapalili 220 kuća, opljačkali sve što se opljačkati moglo. Od februara do polovine aprila četnici su u Podunavlju, Pomoravlju i oko Bukulje, Kosmaja, Kruševca i Jastrepca izvršili 68 zločina nad civilnim stanovništvom zaklavši 427 lica i spalivši oko hiljadu kuća.

7. U okolini Despotovca postoje dve jame – Mijajlova i Džodina, u koje su Mihailovićevi borci „za kralja i otadžbinu“ bacili preko hiljadu ubijenih i zaklanih partizana i njihovih simpatizera, ali i pripadnika drugih nacija, italijanskih vojnika pobeglih iz nemačkog zarobljeništva, savezničkih pilota i drugih.

8. U Toplici i Jablanici četnici Draže Mihailovića činili su zločine naročito kada su na ovo područje upadali sa jačim snagama i zajedno sa bugarskim okupatorom. U leto 1944. partizani su zaplenili četničke spiskove sa imenima 400 žitelja iz 25 topličkih sela. Pored svakog imena stajalo je – „likvidirati“, „internirati“, a samo za manji broj bilo je predviđeno po 25 batina.

9. U požeškom kraju četnici su ubili više od sto ljudi, a u užičkom zaklali ili streljali više od sto žena. U čačanskom okrugu ubili su preko 200 ljudi. Sve ove likvidacije najčešće su podrazumevale i sadističko iživljavanje nad partizanima i njihovim simpatizerima. Jedan od najmonstruoznijih primera zabeležen je u Balinovićima nedaleko od Valjeva. Živana Đurđevića, posle ubistva dva sina, četnici su pekli na ražnju. U selu Rajkovcu, pre nego što su zaklali Darinku Radović, četnici su zaklali dve njene ćerke.

O svim pomenutim, a i ostalim četničkim zločinima, njihovim dogovorima i ugovorima sa okupatorima kao i zajedničkim borbama četnika, ostalih kvislinških formacija i nemačkih, italijanskih, bugarskih okupatora protiv partizanskog pokreta, čak i posle poziva kralja Petra II Draži Mihailoviću da se pridruži Narodnooslobodilačkoj vojsci Jugoslavije sa Titom na čelu, postoje još živi svedoci, mnogobrojni dokazi i dokumenti ne samo u domaćim nego i u stranim arhivima. Samim tim, nameće se pitanje odgovornosti svih nosilaca falsifikovanja novije istorijske prošlosti.

Već više godina nacionalističke snage nastoje da se izvrši gruba revizija istorije, pa se poraženi saradnici nacifašističkih okupatora u Drugom svetskom ratu čak i zakonima proglašavaju za antifašiste i zvanično rehabilituju, a narodnooslobodilački partizanski pokret kao stvarni pobednik i jedini istinski borac priznat od čitavog sveta – gurne u drugi plan i klevetama, falsifikatima i izmišljotinama otuđi od mlađih generacija. To baca ljagu na savremeno srpsko društvo i Srbiju kao državu i direktno doprinosi zaoštravanju odnosa sa njenim neposrednim okruženjem, pa i sa čitavom svetskom antifašistički orijentisanom javnošću. Zato je neshvatljivo da se sve to odigrava uz blagonaklonost, pa i uz učešće odgovornih političkih i državnih činilaca i institucija u Srbiji.

Posmatrano sa krivično-pravnog aspekta, kolaboracija u Jugoslaviji u toku Drugog svetskog rata, pa u njenim okvirima i ona Draže Mihailovića i njegovog četničkog pokreta, teška je povreda Haških i Ženevskih konvencija o pravilima i običajima ratovanja, zločinima protiv čovečnosti i ratnim zločinima. I na tu kolaboraciju odnose se norme međunarodnog ratnog prava predviđene Moskovskom deklaracijom od 30. oktobra 1943, Statutom Nirnberškog suda i odredbama Zakona 10, koji iz tog statuta proističe. Prema tome, osude četničkih ratnih zločinaca izrečene od strane Vrhovnog suda Federativne Narodne Republike Jugoslavije, osnivača i članice Organizacije ujedinjenih nacija, pravno su validne i mogu biti osporavane samo ponavljanjem krivičnog postupka, kako to predviđa Zakon o krivičnom postupku. Mimo toga, svaki oblik političke rehabilitacije dokazane kolaboracije i njom počinjenih zločina – neustavan je, nezakonit, pravno neodrživ čin, pa se samim tim svi pokušaji da se, proglašavanjem četnika za antifašiste, negiraju počinjeni zločini i rehabilituju zločini mogu tretirati samo kao političko nasilje koje se može osporavati i pred odgovarajućim međunarodnim sudovima. U skladu sa svojim statutarnim obavezama i smislom svog postojanja, Savez antifašista Srbije spreman je da, zajedno sa svim antifašistima u Srbiji, iskoristi i ovu mogućnost očekujući podršku međunarodne zajednice i antifašističkih snaga širom sveta – kaže se u podsetniku Saveza antifašista Srbije dostavljenom najodgovornijim državnim i političkim činiocima povodom pokrenutog postupka za rehabilitaciju Draže Mihailovića.

Kraj