Klasik i građanski modernista

Zainteresovani posetioci moći će do 9. aprila da vide 50 dela ovog umetnika burne biografije – potomka značajnih ličnosti srpske istorije među kojima su i Aleksa Nenadović i prota Mateja, dobrovoljca u Prvom svetskom ratu, jednog od osnivača Udruženja likovnih umetnika Srbije, pedagoga i autora mozaika iznad portala Crkve Svetog Marka u Beogradu. Kao rezervni oficir jugoslovenske vojske zarobljen je po okupaciji zemlje i deportovan u oficirski logor nedaleko od Ninberga, gde je dočekao kraj Drugog svetskog rata. Pet puta se ženio i portretisao neke od svojih supruga ali i značajne glumice tog vremena poput Dare Milošević. Dok se u Nici oporavljao u bolnici nakon Solunskog fronta, sprijateljio se sa ruskim avangardnim umetnikom i vajarem Aleksandrom Arhipenkom, a kasnije i Amadeom Modiljanijem. Međutim, mnogo veći uticaj na Stanojevića su imale njegove kolege iz domovine – Ljubomir Ivanović i Marko Murat, koji su ga učili zanatu, potom grupa srpskih impresionista koji su se spontano okupljali na Čuburi i oko Savinačke porte. Među mladim beogradskim slikarima u ovoj družini bili su između ostalih i Kosta Milićević, Borivoje Stevanović, Živorad Nastasijević i Stanojević kao najmlađi koji se odmah izdvojio svojim slikama „Okolina starog Đerma“ i „Laudonova ulica“. Kako su stručnjaci ocenili, „njegov talenat se ogledao u temperamentnom potezu i reljefnoj fakturi neba, na prvoj, i suptilnim osećanjem za harmonizovanje, mirno ređanje bojenih mrlja kojima je gradio kompoziciju, postavljao perspektivu i preplitao svetlost i senku, na drugoj slici“. Apsolutnu umetničku zrelost u ovom periodu (1913) prikazao je na slici „Kod šest topola”, gde je predstavio motiv dve figure s leđa, koja će ga svrstati među najzrelije primere srpskog impresionističkog slikarstva. Stanojevićeve formativne godine obeležile su i brojna putovanja (Grčka, Italija, Francuska), druženja sa srpskim kolegama i neraskidiva veza s tradicijom. Stoga je, kao i svaki umetnik, prolazio kroz različite faze opisane u katalogu koji prati izložbu.

Amblematična dela njegovog opusa čine dela kao što su „Smrt Vase Čarapića“ i „Ustanak u Orašcu“, a među kapitalnim su „Kupačice“ i trijumfalne slike kao što su „Portret žene u zelenom“, a naročito „Pristanište u Nici“, koje su mu donele priznanje na pariskom Jesenjem salonu 1924. godine. Dela Veljka Stanojevića se nalaze u zbirkama Muzeja savremene umetnosti, Narodnog muzeja, Muzeja grada Beograda, Istorijskog muzeja Srbije i Vojnog muzeja iz Beograda, kao i u drugim javnim i privatnim umetničkim kolekcijama u Srbiji, Hrvatskoj, Vatikanu, Švajcarskoj, Americi i drugim zemljama širom sveta.