Foto Biljana Rakočević-NBSBlizu hiljadu naslova Izdavačke knjižarnice Gece Kona do sada su nemačke biblioteke vratile Srbiji, a još toliko nalazi se u njihovim fondovima, kažu za Danas u Narodnoj biblioteci Srbije. Pored 203 naslova koja su 7. aprila vratili predstavnici Bavarske državne biblioteke, pre tačno pet godina Univerzitetska biblioteka u Lajpcigu donela je 796 knjiga, koje su do njih stigle kao deo lagera Izdavačke knjižarnice Gece Kona koje su nacističke vlasti zaplenile tokom Drugog svetskog rata.
p { text-indent: 2.5cm; margin-bottom: 0.21cm; direction: ltr; color: rgb(0, 0, 0); line-height: 150%; }p.western { font-family: „YHelvetica“; font-size: 12pt; }p.cjk { font-family: „Times New Roman“,serif; font-size: 12pt; }p.ctl { font-family: „Times New Roman“,serif; font-size: 10pt; } – Ovaj broj je deo od preko 2.000 naslova izdavačke kuće Gece Kona za koje se i danas veruje da se nalaze u brojnim nemačkim bibliotekama. Nakon što su zaplenjene, knjige su prvo prebačene u Beč, a zatim raspoređene po većim bibliotekama u Nemačkoj i Austriji. Ukoliko su preživele rat, ti naslovi su se i dalje nalazili tamo. Sačuvana je dokumentacija da to i potvrdi. Kada su počele revizije, otkrivene su liste porekla knjiga – kaže Dobrila Begenišić, načelnica Odeljenja za naučnoistraživački rad u nacionalnoj biblioteci.
Godine 2007, prilikom preuređivanja arhivske građe, otkrivena je prepiska iz 1943. godine između bečke Nacionalne biblioteke i lajpciške Univerzitetske biblioteke. U prepisci se nalazio spisak od 796 naslova, koje je tadašnji direktor lajpciške Univerzitetske biblioteke zatražio da mu dostave, a knjige su iste godine prenete u Lajpcig.
Kada su knjige identifikovane pre pet godina, Ulrih Johanes Šnajder, tadašnji direktor lajpciške Univerzitetske biblioteke, pokrenuo je postupak njihovog povratka u Srbiju. Budući da naslednika Gece Kona više nema, pravo na knjige njegove izdavačke kuće preneto je na državu Srbiju, odnosno na Narodnu biblioteku Srbije. Izdanja su vraćena simbolično 6. aprila 2011 – 70 godina nakon bombardovanja Beograda kada je nepovratno izgubljen celokupni fond Narodne biblioteke, koja se tada nalazila na Kosančićevom vencu.
– Na isti način do spiska od 600 naslova stigla je i Bavarska državna biblioteka. U svom fondu našli su preostala 203 naslova, dok su ostali primerci knjiga verovatno izgoreli prilikom bombardovanja ove ustanove krajem rata – objašnjava Begenišić, dodajući da su u pitanju između ostalog prevodi dela Karla Marksa, Sigmunda Frojda, Alfreda Adlera, što govori o tadašnjim srpsko-nemačkim kulturnim odnosima.
Prema njenim rečima, pretpostavlja se da su ostale knjige nalaze u Austrijskoj nacionalnoj biblioteci u Beču i Državnoj biblioteci u Berlinu, budući da su naslovi raspoređivani najvećim institucijama, ali još uvek nema najava da će ova izdanja biti vraćana.
– Nedavna poseta direktora Bavarske državne biblioteke Klausa Cajnove Narodnoj biblioteci, kojoj su prisustvovali i direktor Gete instituta dr Matijas Miler-Viferig i ataše za kulturu u Ambasadi Nemačke Kristijan Rajsmiler, bila je prilika da se razgovara o intenziviranju buduće saradnje dve ustanove, pre svega na polju digitalizacije i razmene stručnjaka – ističe načelnica.
Ona dodaje da je javno vraćanje knjiga simboličan gest, jer ova institucija, kao i lajpciška biblioteka pre toga, želi na taj način da preuzme odgovornost za svoj udeo krivice u događajima tokom Drugog svetskog rata, a datum koji su nemački bibliotekari odabrali u oba slučaja – 6. april, upozorava da knjige više ne smeju da gore.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
