Svetac ispred vremena

Zamislite nakratko šta je sve Sveti Sava učinio na prosvećivanju Srbije. Pokušajte, nije teško.

Podigao je Hilandar i učinio ga, savremenim rečnikom, prvim srpskim univerzitetom, na kojem su prepisivane dragocene knjige i sticana najnovija znanja. Šta je pre više od osam vekova bila Studenica? Medicinski fakultet na kojem su se izučavale veštine vidanja i lečenja. Tridesetak godina posle uvođenja visokoškolskog obrazovanja u Bolowi, što se smatra pretečom svih potonjih evropskih univerziteta.

A pisanje zakona? Kako drugačije utemeljiti novu državu do propisati šta ko sme, a šta ne sme činiti. I vladar, i podanik. Zar iz „Zakonopravila“, najstarijeg srpskog ustava, ne potiče potonji „Dušanov zakonik“ smatran vrhuncem pravničkog umeća svoga vremena u Evropi? Presađivanjem duha rimsko-vizantijskog zakonodavsta Srbija se svrstila međ zemqe evropske i hrišćanske civilizacije. Uzima li se to kao olakšavajuća okolnost u višegodišnjim pregovorima sa Evropskom unijom?

Putovao, slušao, učio. I u Srbiju prenosio, iz Palestine i Vizantije. Govorio nekoliko jezika. Čuveni pisac Ivan Ivanji to potkrepljuje svedočenjem pisara na dvoru cara Fridriha Barbarose koji je razgovarao s budućim srpskim svecem.

Ako ćemo po pravdi, Sveti Sava je utemeqio i srpsku nauku i srpsko obrazovanje. Po uzoru na ondašnji veliki svet, a to je nedvosmisleno bila Vizantija. Carstvo koje je pretajalo ceo milenijum.

Stolećima docnije, Dositej Obradović i Vuk Karadžić imali su na koga da se ugledaju. Na prvog srpskog učenog preteču koji je uveliko iskoračio ispred svoga vremena.

Autor je glavni urednik elektronskog izdanja Galaksije i dugogodišnji naučni novinar