Evropska premijera filma „Kajmakčalan“ u Domu omladine Beograda

Film „Kajmačkalan“ zasnovan je na otkriću istoričara Bojana Pajića o do sada neispričanoj priči: australijskim dobrovoljcima koji su se borili zajedno sa Srbima u Prvom svetskom ratu.

Istražujući australijske, srpske, britanske i francuske arhive, Bojan Pajić je otkrio da je više od 1500 australijskih i novozelandskih dobrovoljaca – lekara, bolničarki, vozača saniteta, vojnika, mornara i članova vazduhoplovstva – služilo rame uz rame sa srpskim snagama tokom rata, pružajući podršku srpskom otporu austrougarskoj i nemačkoj invaziji.

Međutim, zvanična australijska istorija rata, kao ni kasnije istorijske studije, ne pominju učešće ovih zaboravljenih dobrovoljaca.

Kako se navodi u pozivu za premijeru filma „Kajmačkalan“, Srbija je zemlja sa najvećim brojem civilnih i vojnih žrtava u odnosu na broj stanovnika u Prvom svetskom ratu.

Australijski dobrovoljci borili su se zajedno sa Srbima tokom herojske odbrane zemlje, povlačenja srpske vojske preko Albanije na ostrvo Krf i u bitkama na Solunskom frontu, sve do oslobođenja Srbije.

Australijski vojnici su se borili protiv neprijatelja koji je napao Srbiju, ali mnogi dobrovoljci iz Australije bile su žene – uključujući lekarke, bolničarke, umetnice, spisateljice – koje su bile pionirke u svojim profesijama, ali i u borbi za ženska prava.

Sniman u Australiji, Srbiji, Grčkoj i Severnoj Makedoniji tokom osamnaest meseci, film „Kajmakčalan“ (Australija / 2025. / 60’) govori o šestoro Australijanaca: doktorki Meri De Garis, bolničarki Etel Gilingam, spisateljici Steli Majls Frenklin, ćerki poznatog sidnejskog magnata Oliv King, kao i vojnicima Najlu Malarkiju i Edvardu Remidžu, koji su služili sa srpskim snagama na Solunskom frontu.

U filmu govore istoričari, vojni i medicinski stručnjaci iz Australije i Srbije, uključujući profesora Dejvida Hornera, general-majora profesora Džona Pirna, gospodina Meta Andersona, dr Mila Bjelajca i dr Ratomira Miličića, koji rasvetljavaju malo poznate detalje o ovoj temi, kao i sa potomcima australijskih dobrovoljaca koji oživljavaju sećanje na svoje pretke i njihovu ratnu službu.

Filmska ekipa prati Bojana Pajića na njegovom putovanju u Srbiju i region, zajedno sa grupom potomaka, dok posećuju bolnice, ratišta i gradove u kojima sećanje na ove Australijance i dalje živi – otkrivajući ovo do sada nepoznato poglavlje australijske istorije Prvog svetskog rata.

Fim su, po scenariju Borisa Trbića i Bojana Pajića, režirali Trbić i Dragan Gavrilović, za produkciju Australians with Serbs Association Inc.

Bojan Pajić će prisustvovati premijeri 1. oktobra u Velikoj sali Doma omladine i nakon projekcije predstaviće se publici.

Ulaznice se mogu nabaviti na svim eFinity prodajnim mestima i onlajn, po ceni od 500 RSD.

Boris Trbić je scenarista i filmski pedagog koji predaje na filmskoj školi Univerziteta Svinburn u Melburnu.

Pisac je scenarija za dokumentarne filmove Gorana Radovanovića „Slučaj Makavejev“, „Čekajući Handkea“ i „Lubarda – na kuću ti gavran pao“, studije „Bilo jednom na Bliskom Istoku“ o kinematografijama u vremenu krize, i više proznih dela.

Dragan Gavrilović je dokumentarista i filmski snimatelj iz Melburna. Režirao je dokumentarne filmove „Wongar“, o srpskom piscu Sretenu Božiću Wongaru, i „Pustopolje“ o srpskim rudarima u Kuber Pidiju, prikazane u međunarodnom festivalskom krugu.

Bojan Pajić je istoričar srpskog porekla, bivši oficir australijske vojske i diplomata. Napisao je i objavio tri studije o učešću australijskih dobrovoljaca sa srpskom vojskom u Prvom svetskom ratu, uključujući i knjigu „Naši zaboravljeni dobrovoljci“, koja predstavlja predložak za ovaj dokumentarni film.