Retrospektivna izložba Dženi Savil u Nacionalnoj galeriji portreta u Londonu: Telo kao sudbina, boja kao puls

Rođena 1970. Kembridžu, Dženi Savil je još kao studentkinja unela tektonske poremećaje u slikarstvo kraja 20. veka. U vreme kada je figuracija bila potisnuta konceptualizmom i minimalizmom, ona je monumentalnom slikom svog nagog tela – „Propped“ (1992) – zasenila umetnički svet i istovremeno zakucala vrata u istoriju umetnosti.

Taj portret golemog ženskog tela, prikazanog frontalno, sirovog, realnog, hrabrog, a istovremeno gotovo ikoničnog, bio je njen umetnički manifest. Već tada je bilo jasno: pojavila se umetnica koja ne imitira, već konfrontira; koja ne prikazuje, već preobražava.
Između mesa i mita

Savil je već kao mlada umetnica razvila gotovo opsesivnu fascinaciju ljudskim telom. Nije ga romantizovala, već secirala, kao da je Rembrandt sreo Bekona na obdukciji. Njene slike žena, često gojaznih, operisanih, u ranama, izobličenih, ali nikad poniženih, bile su odgovor na vekovno filtriranu i idealizovanu predstavu o ženskoj figuri u umetnosti. Ona je telo iznela iz muzeja i vratila ga u život – sirovo, krvavo, istinito.

Njeni radovi su veličanstveni ne samo u dimenzijama, već i u emocionalnom naboju: slojevi boje na platnu deluju kao naslage vremena, trauma, i identiteta. Ona ne slika samo oblik tela, već njegovo pamćenje.

Kao članica generacije Mladi britanski umetnici (Young British Artists -YBA), koju su proslavili Damjan Hirst i Trajsi Emin, Savile je bila u drugačijem registru: dok su se drugi igrali provokacijom, ona je u tišini stvarala slike koje paraju kožu i pogled. Njenu karijeru ubrzao je i podržao čuveni kolekcionar Čarls Sači, koji je odmah prepoznao silinu njenog talenta. Ali Savil nikad nije postala pop zvezda umetničkog sveta – postala je nešto dublje: slikarka koja gradi mitologiju tela iz ženskog ugla, oslobođenu muške projekcije. Ona nije slikala ženu kao objekat, već kao subjekat bola, snage, rađanja, starenja, preživljavanja.

Majčinstvo, telo, transformacija

Ulaskom u zreliju fazu života, posebno nakon majčinstva, Savile je proširila ikonografiju svog slikarstva. Telo deteta i tela majke, zamršeni u igri života i zavisnosti, postali su nova polja istraživanja. Ali i dalje prisutna je ista odlučnost da se pokaže ono što je istinito, a ne ono što je poželjno.

U svojim najnovijim radovima, Savil istražuje slojeve identiteta, kulture i tela kroz transparentnost i slojevitost boje. Njena dela su postala introspektivnija, ali ništa manje monumentalna. Savile danas slika ne samo telesnost, već utelovljenje vremena.
Savil je kao ženski Rubens, Frojd, Bejkon i iznad svega kao Savil.

Ako je Rubens slavio raskoš tela, Frojd (Lisjen) njegovu istrošenost, a Bejkon njegovu unutrašnju rastrzanost, Savil je ta koja ih sve sintetizuje u novoj viziji, kroz žensku prizmu. Ona je svojevrsni „maternalni Rubens“, „emotivni Bejkon“, „nežna Frojdova suprotnost“, ali i umetnica koju nijedna analogija ne može obuhvatiti.

Dženi Savil je slikarka koja ne traži da bude viđena, već nas tera da vidimo. Njena umetnost nije udobna, ali jeste nužna. U svetu zasićenom slikama, ona stvara slike koje se ne zaboravljaju.

Postavka broj jedan u Velikoj Britaniji
Londonska izložba „Dženi Savil: Anatomija slikarstva“ trajala je od 20. juna do 7. septembra i smatra se najvećom muzejskom postavkom u Velikoj Britaniji posvec´enoj jednoj od vodec´ih savremenih slikarki sveta. Obuhvatila je 45 radova iz javnih i privatnih kolekcija širom sveta nastalih tokom karijere ove umetnice, čiji je autoportret „Propped“ u Sotbiju otkupljen za 9,5 miliona funti. Postavka u Londonu, koja je nastala u tesnoj saradnji sa Dženi Savil, pratila je razvoj njene prakse, ističuc´i ključna umetnička dela i istraživala njenu vezu sa istorijom umetnosti. U londonskom Tajmsu izložba je označena je kao „obavezno videti“.