Oštrenje uma omladine

U njega, pored osobe koja vesla staje samo koza, samo vuk ili samo kupus, pri čemu koza ne sme da ostane sama na obali s kupusom niti vuk sam s kozom. Kako preći reku a da neko ili nešto ne nastrada? To je mozgalica zanimljiva i maloj deci i ozbiljnim kompanijama koje ponekad postave ovo ili neko slično pitanje u sklopu procesa odabira kandidata za zaposlenje.

Prvi pisani pomen te zagonetke može se naći u rukopisu Zadaci za gimnastiku uma koji je početkom 9. veka sačinio engleski monah Alkuin od Jorka. On je bio odgovoran za obrazovanje u kraljevstvu Karla Velikog, te se, pored organizacije rada dvorske škole, bavio i pripremom udžbenika za predmete koji su se izučavali u sklopu sedam slobodnih veština.

Pomenuti rukopis sadrži 53 zagonetke s rešenjima, i prva je danas poznata matematička zbirka na latinskom jeziku, kao i prva zbirka u kojoj se skoro isključivo nalaze zadaci što pripadaju žanru zabavne, narodske matematike, zbog čega je i dalje aktuelan i zanimljiv. Iz originalnog latinskog naziva rukopisa vidi se da je on nastao radi oštrenja uma omladine, što ukazuje na činjenicu da je pre više od hiljadu godina primećeno da matematika u svojoj suštini jeste obrazovni alat za formiranje i jačanje mentalnih sposobnosti.

Alkuinove mozgalice prvi put su objavljene na srpskom jeziku u izdanju matematičkog društva Arhimedes iz Beograda. U knjizi se nalaze originalni latinski tekst zadataka s rešenjima, kao i uporedni prevodi na srpski i engleski jezik, sve to ilustrovano prigodnim slikama u boji preuzetim iz srednjovekovnih rukopisa uz tačnu naznaku izvora.

Pored integralne verzije Alkuinovog rukopisa, knjiga sadrži i uvod koji je za prevod zagonetki na engleski pripremio Piter Berkholder, profesor istorije s američkog univerziteta Ferli Dikinson. Na kraju knjige nalazi se dodatak u okviru koga se mogu pročitati tekstovi Rafaele Franči, profesorke matematike s Univerziteta u Sijeni o ulozi matematike u karolinškom obrazovanju i o zabavnoj matematici u Alkuinovom delu, kao i tekst Nikolaja Zolotika, profesora matematike s Univerziteta u Nižnjem Novgorodu o Alkuinovim zadacima o gradovima koji se danas smatraju prvim problemima pakovanja.

U dodatak su uključene i tablice s uporednim srednjovekovnim i savremenim merama za dužinu, površinu, težinu i zapreminu, kako bi se olakšalo praćenje originalnog teksta.

Recimo još da zasad, integralni prevod rukopisa postoji samo na engleskom, nemačkom, italijanskom i srpskom jeziku.