Zašto Mađarska dominantno sarađuje samo s entitetom RS i kakva je strategija zvaničnog Sarajeva

Tek površnim osvrtom danas vidljivo je da zvanično Sarajevo sa Mađarskom nema baš fluidne odnose te da je fokus dominantno prebačen na relaciju Budimpešta – Banjaluka, piše Klix. Iako je prethodnih godina Mađarska jedan od većih uvoznika roba u BiH, ali i zemlja u koju BiH izvozi značajne količine robe, političko-diplomatska kooperativnost zaobilazi Sarajevo te se u najvećoj meri svodi na saradnju s entitetom RS.

Premijer Mađarske Viktor Orban, kao i ministar spoljnih poslova te države Peter Sijarto veoma su česti gosti Banjaluke, kao i zvaničnici RS-a u Budimpešti. U proseku mađarski zvaničnici u Banjaluku dođu i po desetak puta dok u istom periodu jednom pohode Sarajevo. I ne radi se tu samo o posebnoj ljubavi i bezuslovnoj podršci, već o regionalnim ambicijama Mađarske da ekonomski ranjiv entitet u BiH, a koji ima politički destruktivan pristup unutar BiH, iskoristi za svoje pozicioniranje.

I kada Mađarska obeća finansijsku podršku entitetu RS, ne radi to bez ikakvog očekivanja, već s jasno proračunatim finansijskim i ekonomskim benefitima. Poslednje informacije kažu da Mađarska pokreće novi program poljoprivredne podrške u BiH, koji je u suštini vezan samo za entitet RS. On iznosi oko 10 miliona evra, koji će omogućiti malim i srednjim preduzećima da kupuju opremu mađarske proizvodnje, s ciljem povećanja produktivnosti i modernizacije poljoprivrede.

Mađarski ministar spoljnih poslova izjavio je da je u prethodnoj fazi programa 1.834 poljoprivrednika iz Republike Srpske nabavilo mašine u vrednosti od 14 milijardi forinti (36,4 miliona evra). Od ovog programa direktnu korist imale su 54 mađarske kompanije, koje su prodale više od 4.100 komada poljoprivredne opreme.

Na taj način Mađarska, baš kao i Hrvatska sebe pozicionira u jednom delu BiH, jasno koristeći političke odnose u BiH.

Kada je Szijjarto najavio svoj dolazak u Banjaluku, planirao je doputovati vojnim avionom jer obično i putuje vojnim avionom. No, usprotivio se ministar odbrane BiH Zukan Helez i odbio dati saglasnost. Ipak, Szijjarto je sletio civilnim avionom Vlade Mađarske. I baš zbog takvog odnosa Mađarske prema BiH iz Sarajeva se s vremena na vreme može čuti negodovanje, ljutnja i nezadovoljstvo zbog otvorenog favoriziranja jednog entiteta i nepoštivanja BiH kao države. S pravom reklo bi se.

Čak je i Stranka za BiH predložila prekid svake komunikacije s Mađarskom zbog očite diplomatske saradnje te države s entitetom RS. No, takav odnos traje već godinama i Mađarska i ne krije svoju saradnju samo s jednim delom države, zanemarujući zvanično Sarajevo.

No, postavlja se pitanje i strategije Sarajeva. Da li se zvanično Sarajevo može i zna nositi u aktuelnim geopolitičkim odnosima sa takvim pristupom država sa regionalnim ambicijama, jer ljutnja i prekidi saradnje ne mogu biti dugoročno održivi, a niti ozbiljan odgovor. Je li moguće da zvanično Sarajevo nema odgovor i nema šta ponuditi za fer, ravnopravan i korektan odnos s Mađarskom?

Kako odgovoriti na sve izazove u regiji gde svako želi iskoristiti tuđu slabost za bolje regionalno pozicioniranje?

BiH i Mađarska imaju itekako istorijsku pozadinu koja seže još od ranog srednjeg veka. Mađarski vladari od Bele IV, preko Ludovika I, Sigusmunda Luksemburškog pa do Matije Korvina su imali teritorijalne aspiracije prema Bosni.

Napadali je, pohodili, vladali određenim delovima i u zavisnosti od istorijskog konteksta menjali izgovore. Nekada je to bilo zbog zaustavljanja osmanskog prodora u Evropu, nekada pod izgovorom zaustavljanja širenja hereze u Bosni i tako dalje.

Kraj 19. veka donio je neku drugu vrstu odnosa kada je BiH došla pod Austro-Ugarsku vlast, a odnosi su se bazirali na kulturnim, privrednim, političkim i raznim drugim osnovama. Danas službeno Sarajevo deluje potpuno inferiorno, a neretko i bezidejno.

Politika Orbanove vlade prema BiH je neminovno nekorektna, zasnovana na regionalnoj kontroli i ambiciji, što se uostalom može videti i na odnosu Mađarske i Srbije jer Orbanu jasno je, odgovaraju apsolutistički vladari, kakav je i sam. No, ostaje pitanje, može li zvanično Sarajevo pristati samo na ljutnju ili u diplomatskom smislu može i treba insistirati na poštovanju države, a ne samo jednog dela.