Kako je nastala reč „Varoš“?

Iako danas deluje kao staroslovenska reč iz našeg jezika, izraz varoš zapravo potiče iz – mađarskog. U srpski jezik stigla je iz mađarske reči „város“, koja jednostavno znači – grad.

Tokom vekova zajedničke istorije i brojnih kulturnih i političkih dodira sa Mađarima, naročito u vreme kada su delovi današnje Srbije bili pod ugarskom ili kasnije austrougarskom vlašću, mnoge reči su ušle u srpski jezik iz mađarskog. Među njima je i „varoš“, koja je našla svoje posebno mesto u govoru, ali i u literaturi i toponimiji.

Za razliku od neutralnog značenja koje ima u mađarskom, u srpskom jeziku „varoš“ je dobila specifičnu nijansu. Najčešće označava manji grad, ali se koristi i za urbanu celinu unutar veće teritorije, pa i za stari deo grada – naročito u izrazima poput „Stara varoš“ ili „Ići u varoš“.

Iako se danas ređe koristi u administrativnom i službenom jeziku, „varoš“ i dalje živi u govoru – naročito u Vojvodini i nekim delovima centralne Srbije – kao nostalgični ili arhaični izraz, koji često evocira sliku nekadašnjeg, pitomog gradskog života, ulica s kaldrmom, čaršija i varoških priča.

Lingvisti ističu da je „varoš“ odličan primer kako se jezik menja i oblikuje pod uticajem istorijskih okolnosti. Reč je tu, ušla je u svakodnevicu, prilagodila se novom jezičkom okruženju, i postala – naša.