Kragujevac od srednjovekovnog trga do prestone varoši

Autori projekta su se vodili idejom da do sada u Kragujevcu ni na jednoj muzejskoj izložbi nije prikazana istorija Kragujevca u periodu od njegovog poznatog nastanka i prvog pomena kao srednjevekovnog sela sa trgom, preko orijentalne kasabe i uređenog centralno-evropskog vojnog utvrđenja do čaršije i varoši koja je postala prva namenski određena prestonica novovekovne Srbije.

– Hteli smo da pokažemo istoriju Kragujevca koja nije toliko poznata široj javnosti, jer kada se naš grad pominje u istorijskim okvirima uglavnom se o njemu govori od trenutka kada ga je knez Miloš odredio za prestonicu, tako da se ta prezentacija kulturnog nasleđa uglavnom svede na prestonički period i 19. vek, kaže arheolog Miloš Jurišić, direktor kragujevačkog Narodnog muzeja i jedan od koautora postavke.

Želja je da se njome priča proširi i pomere istorijske granice na prve pomene mesta u smederevskom Tapu-dfteru iz 1476. godine.

– Sam zapis o Kragujevcu u tom turskom popisu se odnosi na raniji, srednjevekovni period i malo trgovačko mesto koje je zbog četih upada Ugara opustelo a dolaskom Turaka je ponovo naseljeno, ističe Jurišić, dodajući da postavka obrađuje i prikazuje život u srednjevekovnim gradovima u okolini Kragujevca – Srebrnici kod Stragara, Gradcu kod Batočine, utvrđenim mestima Čestin i Borač u Gruži, autentičnim arheološkim nalazima sa teritorije Šumadije.

Na izložbi se mogu videti i autentično srednjevekovno oružje sa teritorije Šumadije kao i replika viteškog oklopa iz perioda srpske despotovine, rekonstrukcija odore sa freske najznačajnijeg srpskog vlastelina tog doba koji je svoje posede imao na teritoriji Kragujevca – Radiča Postupovića u epskoj tradiciji poznatijeg kao Oblačić Rada, delovi opreme i predmeta turskih janjičara sa rekonstruisanom odeždom, uniforme srpskih husara u službi habsburške krune, makete kragujevačkog šanca, sve do predmeta i umetničkih dela vezanih za doba ustanaka i prestonicu kneza Miloša.

Obrađen je i period turske ali i habzburške uprave nad gradom.

– Za vreme šanca Kragujevca grad je prvi put urbanistički isplaniran i iako njegovih konkretnih ostataka nema po karti iz 1740. godine smo ga u potpunosti rekostruisali. Sve ovo prati i animacija koja vas prenosi u virtuelnu realnost Mlatišuminog grada, napominje Jurišić.

Za ovaj „lični susret sa istorijom” obezbeđeni su računari i V.R. naočare u posebnoj prostoriji Konaka gde posetioci putem novih tehnologija mogu da razgledaju kompleks Miloševog dvora, o čemu je „Danas” pisao krajem prošle godine a od Sretenja i „prošetaju” Mlatišuminim šancem Kragujevac.

Deo postavke posvećen je i ustanicima i bunama od Kočine krajine, preko oba ustanka, do proglašenja Kragujevca za prestonicu.

– Pored istorijskih tekstova i predmeta koji „boje” epohe koje se prikazuje sama izložba daje drugu dimenziju čitavoj priči. Tu su oružje, kostimi koje uradila Ana Kolbjanova iz pozorišta i brojni predmeti koji daju istorijsku notu čitavoj postavci. Kragujevčani i svi koji dođu da posete Kragujevac imaju šta da vide, nauče i ponesu lepe utiske iz našeg grada, smatra istoričarka Roksanda Aleksić, koautorka postavke.

Po rečima direktora Jurišića multimedijalna postavka u podrumu Amidžinog konaka je stalna ali će se po potrebi osavremenjivati jer je koncipirana da se obogaćuje i unapređuje novim sadržajima i budućim arheološkim otkrićima.

Izložba je realizovana uz pomoć Ministarstva kulture i informisanja republike Srbije.

Ime grada po ptici ili srednjevekovnom velmoži

Samo ime grada u formi sličnoj današnjoj po prvi put je pomenuto u 15. veku u na turskom jeziku za mesto u kome su se održavali vašari i panađuri još u Srednjem veku. Ne postoji definitivan odgovor na pitanje kako je Kragujevac dobio ime. Ustaljen je odgovor da je imenovan po vrsti ptice grabljivice čije se ime kragujčić ili krahujec koristi u drugim slovenskim jezicima. Kraguji su sve do duge polovine 19. veka, kada su istrebljeni zaista obitavali u području reke Lepenice.

Po drugim izvorima grad možda svoje ime duguje velikašu Kragoju ili plemićkoj porodici Kragujevećima čiji se grb u obliku tri kragujeva krila pojavljuje u brojnim ilirskim grbovnicima.

Na starim kartama se na mestu na kojem je danas grad Kragujevac, ponekad nalaze upisani veoma neobični nazivi poput: Međurečje, Grand Bulkovar, Putrovac.

Po istoričarima oblast Longomerija može predsstavljati srednjovekovnu verziju današnjeg naziva Šumadija – zemlje šuma i lugova. Inače, prvi put pojam Šumadija zabeležen je u istorijskim izvorima 1713. godine u tefteru beogradskog mitropolita Mojsija Petrovića.

Multimedijalna postavka u Amidžinom konaku

Autori izložbe su Miloš Jurišić, Roksanda Aleksić iz kragujevačkog Narodnog muzeja i Goran Milosavljević iz Istorijskog arhiv Šumadije. Recenzent postavke je dr Dejan Bulić iz Istorijskog instituta u Beogradu a saradnici na njenoj realizaciji: Igor Đurović, Tatjana Milosavljević, Svetlana Radojković, Katarina Babić iz Narodnog muzeja Kragujevac.

Animacija, holograme i VR aplikaciju izradio je Vladan Trkulja iz Sanatec 7, kostime Ana Kolbjanova Radovanović iz kragujevačkog Teatra a rekonstrukcija oklopa Udruženje „Svibor”.

Makete za potrebe izložbe izradili su Natalija Bogdanović, Aleksa Đurić i Addicted Design Studio, konsultant za vizuelni izgled je dr. um. Nikola Govedarica a dizajn Mlađan Rašić; Trio manus.

Postavku su tehnički realizovali Nebojša Milenković i Nebojša Mijušković a Narodni muzej iz Kragujevca zahvaljuje se za pomoć prilikom njene izrade: Narodnom muzeju u Beogradu, Galeriji Matice Srpske, Istorijskom muzeju Srbije i I.P. „Pogledi” na ustupljenom materijalu.

Više vesti iz ovog grada čitajte na posebnom linku.

Još vesti iz ovog grada

Olovka Srbiju spašava, al’ i ne „piše” samo srcem

Advokat nije „servis” vlasti niti dekor sistema: Radivoje Kastratović o izborima za Skupštinu Advokatske komore Kragujevac

Ko tebe pecivom, ti njega čokoladicom: Reporter Danasa na studentskom štandu u Kragujevcu

„Ovo više nije dno dna, ovo je bezdno“: U Kragujevcu prikupljanje potpisa za raspisivanje izbora na sedam lokacija