Opravdani zločini iz Staljinove ere

Udžbenikom „Istorija Rusije 1917-2009.“ koji su napisali akademici s Državnog univerziteta Moskve Aleksandar Barsenkov i Aleksandar Vdovin nastoji se da se opravdaju masovna hapšenja i pogubljenja iz tridesetih godina prošlog veka. Pristalice, pak, tvrde da je knjiga puna patriotizma i ljubavi prema otadžbini. Kritičari, s druge strane, naglašavaju da je u udžbeniku iznet prostaljinistički i antisemitski prikaz sovjetske i ruske istorije. Opisujući masovna hapšenja i pogubljenja iz tridesetih godina prošlog veka, autori knjige tvrde da su se vlasti opravdano bojale od neprijatelja u okviru Sovjetskog Saveza.

U knjizi se obrazlažu razlozi za to što je Staljin deportovao cele nacije u Sibir i centralnu Aziju. „Deportovani su zbog njihove spremnosti da sarađuju sa okupatorima i onima koji su za to osumnjičeni“, navodi se u knjizi. Tu teoriju je odbacila većina zapadnih istoričara, kao i mnogi ruski stručnjaci.

U udžbeniku je stavljen jak akcenat na broj Jevreja koji su bili na moćnim pozicijama u sovjetskoj kulturi i medijima. Njegovi autori navode da su sovjetske vlasti sprečile Jevreje da okupiraju najviše pozicije nakon Drugog svetskog rata zato što su se „među građanima jevrejskog porekla intenzivirale simpatije prema Zapadu, što je povećavalo mogućnost da budu iskorišćeni za interese američke strategije“. Anatolij Utkin, jedan od pristalica udžbenika, rekao je da je knjiga popularna među nekim „elitnim institucijama“ zemlje kao što su akademije Ministarstva unutrašnjih poslova i Federalne službe bezbednosti (FSB), koja je naslednik KGB iz sovjetske ere. „Ovo je udžbenik u kojem patriotizam služi kao smernica“, rekao je Utkin, profesor istorije na Moskovskom državnom univerzitetu, „Pun je ljubavi prema otadžbini i patriotizma i važno je da se može primetiti kontinuitet između sovjetske i postsovjetske epohe“.

Novaja Gazeta, opozicionarski list, izražava protivljenje zbog knjige. „Objavljivanje poslednjeg prosovjetskog, prokomunističkog i prostaljinističkog udžbenika je omogućeno zato što zločini koje su počinile partije Staljina i Lenjina nad čovečanstvom nikada nisu osuđeni zakonom“, navodi list. U saopštenju Fakulteta istorije Moskovskog državnog univerziteta navodi se da će zabraniti primenu udžbenika u nastavi. Predsednik Rusije Dmitrij Medvedev pokušava da se distancira od prošlosti zemlje, te je izjavio da nema želju da se vraća Sovjetskom Savezu. Za razliku od njega, premijer Vladimir Putin jednom prilikom je izjavio da raspad SSSR predstavlja „najveću političku katastrofu 20. veka“.