Nakon formiranja Mađarske koalicije, koju čine Savez vojvođanskih Mađara, Demokratska stranka vojvođanskih Mađara i Demokratska zajednica vojvođanskih Mađara, i njihovim zajedničkim nastupom na izborima, vođstva ove tri stranke usaglasila su i svoja dotadašnja rešenja autonomije mađarske zajednice, te je sačinjen dokument – Zajednički koncept personalne i teritorijalne autonomije.
Nakon formiranja Mađarske koalicije, koju čine Savez vojvođanskih Mađara, Demokratska stranka vojvođanskih Mađara i Demokratska zajednica vojvođanskih Mađara, i njihovim zajedničkim nastupom na izborima, vođstva ove tri stranke usaglasila su i svoja dotadašnja rešenja autonomije mađarske zajednice, te je sačinjen dokument – Zajednički koncept personalne i teritorijalne autonomije.
Balint Pastor: Zlonamerna tumačenja
Balint Pastor, poslanik SVM u Skupštini Srbije, povodom reakcija javnosti na ovaj dokument podseća da je ovaj zajednički koncept autonomije Mađarske koalicije, inače definitivno dovršen krajem marta, najpre predstavljen u Novom Sadu, gde je najšira javnost imala prilike da čuje šta se u njemu predlaže. On je kasnije predstavljen u Budimpešti, ali mnogi mediji su tek tada počeli o njemu da pišu, i uglavnom bez pravog uvida u to šta sadrži dokument. – Mislim da je to prosto zlonamerno tumačenje ovog akta, i ne doprinosi da se o njemu argumentovano raspravlja – ocenjuje Pastor.
– Postoje razni primeri autonomija u Evropi, koje veoma dobro funkcionišu i koje se prihvataju kao nešto sasvim normalno. Zbog toga ne smatramo da je pričati o tome ovde u Srbiji nekakva jeres, i ne mislimo da ima razloga za takvu osudu na kakvu nailazimo – kaže Varga.
Dokument je nedavno predstavljen u Novom Sadu i Budimpešti, i odmah potom izazvao i brojne reakcije u našoj javnosti. Predloge mađarske zajednice u Srbiji za autonomiju pojedinci ocenjuju i kao nagoveštaj novih separatističkih težnji, što se u momentu kada se Srbija suošava sa problemima Kosova, posebno teško doživljava. Šta u biti sadrže ovi predlozi, i na šta se u stvari odnosi ovako koncipirana autonomija.
– Reč je, ustvari, o već postojećim predlozima odnosno idejama autonomije koje su i do sada zastupale tri stranke koje čine Mađarsku koaliciju, a ovaj konačni predlog je sve te ideje objedinio – kaže Laslo Varga, član Predsedništva Saveza vojvođanskih Mađara. To je platforma sa više kratkoročnih i dugoročnih ciljeva i za njihovu realizaciju neophodna je izmena nekih zakona, a pre svega o svemu se mora povesti razgovor sa nadležnim državnim organima, u prvom redu sa budućom vladom i skupštinom – kaže on.
Najveći deo platforme se odnosi na personalnu autonomiju, koja podrazumeva nacionalni savet kao najviši organ te autonomije, koji je u pravni poredak Srbije uključen u formi zemaljske samouprave Mađara u Srbiji. Nadležnosti nacionalnog saveta se prostiru na oblast obrazovanja, kulture, javnog informisanja i službene upotrebe jezika, odnosno oblasti koje su i do sada bile u ingerenciji ovog nacionalnog tela. Ingerencije nacionalnog saveta predviđaju mogućnost osnivanja ustanova u ovim oblastima (uz značajno povećanje broja obrazovnih ustanova na mađarskom, odnosno uspostavljanje mreže škola), kao i upravljanje tim ustanovama. Na osnovu odluke države, pokrajine ili lokalne samouprave, nacionalni savet može preuzeti i osnivačka prava, navodi se u predlogu.
Drugi oblik autonomije koji predlaže platforma odnosi se na osnivanje regionalne samouprave. Mađarska koalicija se zalaže da se i u Srbiji, u skladu s praksom značajnog broja evropskih zemalja, a na osnovu modela regionalizacije po principu „odozdo nagore“, uvede sistem regionalnih samouprava, a o njenom formiranju bi odlučivali građani referendumom. „Cilj Mađarske koalicije je formiranje Autonomne regije Mađara sa sedištem u Subotici, koja bi pored Grada Subotice obuhvatila opštine Adu, Čoku, Bačku Topolu, Bečej, Kanjižu, Mali Iđoš, Novi Kneževac, i Sentu. Na ovaj način uspostavljena multietnička regija objedinila bi težnje mađarske zajednice za teritorijalnom autonomijom po etničkom principu sa modernim procesima evropskog regionalizma“, stoji u predloženoj platformi.
Nadležnosti ove regije bi obuhvatale razvojne planove, odnosno razvoj infrastrukture, i poljoprivrede, kao i pojedine poslove iz oblasti šumarstva, vodoprivrede, zaštite životne sredine, i funkcionisanja zdravstvenih, obrazovnih i kulturnih ustanova.
Treći nivo autonomnosti odnosi se na političku autonomiju, koja podrazumeva obezbeđenu zastupljenost manjinskih zajednica u parlamentu, srazmerno broju stanovnika, a poslanici iz redova manjina bili bi birani na izborima u okviru svojih zajednica.
Dokument Mađarske koalicije zastupa i neopshodnost povećanja stepena autonomije Vojvodine, kroz izmena Ustava Srbije, i uspostavljanjem zakonodavne, izvršne i delimične sudske vlasti u pokrajini. „Čvrsto smo ubeđeni da bi Pokrajina Vojvodina sa sopstvenom imovinom, izvornim prihodima, širokom ekonomskom, političkom i administrativnom autonomijom omogućila dinamičan ekonomski razvoj, ubrzanu izgradnju pravne države, efikasnije ostvarenje ljudskih i manjinskih prava, kao i znatno brže prihvatanje evropskih vrednosti“, stoji u predlogu Mađarske koalicije.
– Pri kreiranju ovog dokumenta mi smo jednostavno pošli od toga da bi od mnogobrojnih nadležnosti države trebalo preraspodeliti one koje su važne za nacionalne manjine. U odnosu na ta ovlašćenja, koncept praktično sadrži šest delova, ili stubova na kojima počiva funkcionisanje autonomije. Ti stubovi su, dakle, nacionalni savet, pokrajina Vojvodina, lokalna samouprava, teritorijalna autonomija po etničkom principu, odnosno multietnička regija koja bi uključila opštine u kojima mađarska zajednica čini apsolutnu ili relativnu većinu, politička autonomija, i konačno centralna, državna vlast – kaže Laslo Varga. On navodi da su te ideje više puta pominjanje i predstavljane u parlamentu Srbije, o čemu je govorio i sam kao poslanik SVM u Skupštini Srbije.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
