U izdanju manastira Dubnica iz štampe je početkom juna izašla monografija „Manastir Dubnica i patrijarh Gavrilo Rašković“ Dragiše Milosavljevića, istoričara umetnosti iz Užica i autora više knjiga o baštini zapadne Srbije.
Mukotrpan je bio posao i veliki izazov traganje za istorijom i sudbinom svetilišta u selu Božetići, o kome nema istorijskih dokumenata.O duhovnom sedištu Starog Vlaha, obnovljenom pre četiri godine i njegovom ktitoru na 220 strana, uz brojne ilustracije, svedoče posredni izvori, graditeljski ostaci i fragmenti sačuvani u usmenoj tradiciji.
Zidine Dubnice obavijene su tajnom o graditeljima i rušiteljima.Autor tvrdi da je mesto na kome je sagrađena crkva Svete Trojice imalo karakter „svetog mesta“ jer postojanje starijeg hrama nagoveštava nekoliko izvora. Prvi hram ovde je sagrađen, verovatno, u prvoj polovini 15. veka, a zadužbinapatrijarha Gavrila Raškovića je samo pedesetak godina posle gradnje doživela sudbinu mnogih svetinja porušenih u turskoj odmazdi krajem 17. veka.
Nezaobilazna pomoć istraživačima i graditeljima Dubnice nalazila se u neposrednoj blizini – u zadužbini raškog vladike Gavrila u manastiru Kovilje s druge strane Javora. Prostorne sličnosti ovih hramova upućuju na jednog ktitora, a možda i na iste neimarske ruke koje su klesale dovratnike i nadvratnike portala, oltarske niše i amvonske rozete. Pored graditeljskih i duhovnih veza Kovilja i Dubnice, Milosavljević kaže da iscrpne analize pokazuju da se elementi raškog graditeljskog nasleđa nalaze u zadužbinama patrijarha Gavrila U Starom Blahu, ali i u manastirima u dolini Ovčara i Kablara.
O ktitoru Dubnice, patrijarhu srpskom Gavrilu Raškoviću (1595 – 1659),rodom iz Štitkova, čija pripovest zauzima drugi deo ove knjige, ima znatno više pisanih tragova nego o svetilištu koje je podigao iz pijeteta prema zavičajnom podneblju. Slažući izgubljene kocke životnog mozaika izuzetne ličnosti srpske istorije i pišući o gradnji i obnavljanju zadužbina, Milosavljević analizira Gavrilov odnos prema tradiciji, zapise sa rukopisnih knjiga, veze sa zoografom Andrijom Raičevićem i donosi podatke iz stranih izvora o patrijarhovom misionarskom radu, putu u Rusiju i stradanju, te proglašenju za svetitelja.
Knjiga „Manastir Dubnica i patrijarh Gavrilo Rašković“ štampana je sredstvima Skupštine opštine Nova Varoš, dok je istraživački poduhvat i pripremu izdanja pomogao Gordan Šunjevarić, rodom iz Burađe, vlasnik beogradskog preduzeća „Akord inžinjering“.
Četvorojevanđelje
Među koricama knjige su fotokopije stranica iz dve vredne knjige, koje su bile u vlasništvu patrijarha Gavrila, inače izuzetnog prepisivača. U četvorojevanđelju iz arhiva SANU u Beogradu, na jednoj strani su partijarhovi zapisi o životnom pautu, a u jevanđelju iz biblioteke u Kembridžu (Engleska) njegovi potpisi.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
