U slavu drugih

Vladimir Arsenić Kada se pomene zavičajnost u ovdašnjoj književnosti, kod mene kao i kod mnogih javljaju se negativne asocijacije. To je zbog toga što je, na žalost, ovaj pojam često povezivan sa njemu suštinski stranim mentalnim sklopom koji priziva mračnu ideologiju krvi i tla. Sreća je što postoje književnici koji uspevaju da svoju zavičajnu tematiku izdignu iznad partikularnosti banalnog ćeračkog shvatanja kuće i okućnice, i da kroz pevanje o onom što ih neposredno okružuje krenu u slavljenje različitosti, drugosti i drugačijeg.
Novosadski književnik Boško Ivkov jedan je od onih koji svoje nasleđe opevaju u slavu drugih, koji se svojom rodnom grudom diče zarad ljubavi prema životu i čovečanstvu, koji, kroz opevanje prirode i njenih ciklusa, slave punoću sopstvenog srca i opevaju radost i sreću što dišu. Osma knjiga iz njegove serije, Zemlja i rašće, čiji je radni naslov Čitanka Vojvodine: predeli i prizori, bića i događanja, izašla je prošle godine. Sedam dosadašnjih knjiga posvećenih Vojvodini i njenim žiteljima, zajedno sa ovom, predstavljaju svojevrsni almanah. Ovaj neobičan žanrovski izbor uslovio je stilska, formalna i tematska ograničenja, ali i slobode.
Almanah kao knjiško-časopisna forma bio je popularan u godinama građanskog života širom Evrope, pa tako i u Vojvodini. Obično bi almanasi izlazili za godinu unapred i u njima je, pored obeležavanja važnih datuma, smene godišnjih doba, poljoprivrednih i medicinskih saveta, bilo i prilično književnih tekstova, kao i onih iz popularne nauke. Zbog toga se i u knjizi Boška Ivkova mogu naći tematski raznoliki tekstovi, koji su napisani arhaičnim stilom i veoma često imaju almanašku tematiku. Tako se pored lirskog eseja kao dominantne tekstualne forme, u Zemlji i rašću mogu naći i pesme, kritički osvrti, mikro studije (kao ona o Dragomiru Popnovakovu). Tematski su najdominantniji bukolički tekstovi koji povodom prirode i prirodnih ciklusa iznose refleksije o svetu koji okružuje govornika. Almanah, kao žanr, vezan je za godišnja doba i prati njihovu hronologiju, pa su tekstovi Boška Ivkova poređani po hronološkom redu iako ga se ne drže strogo. Takođe, u knjizi se kao u starim almanasima može naći spisak pretplatnika, ali i sadržaj prethodnih svesaka.
Ono što lirsku prozu Boška Ivkova razdvaja i razlikuje od zavičajnih pisaca, ono po čemu se njegovo slavljenje dela i dana pretežno bačkih, ali i sremskih i banatskih izdvaja, jeste njegov beskompromisan moralni pristup stvarnosti. On neguje svoju hrišćansku etiku, svoje starovremsko viteštvo i spahiluk, bez obzira na često isticanje svog paorskog porekla i teškog detinjstva u Staparima kraj Sombora. Mada jezički često podseća upravo na one književnike koji su u zavičajnost preselili zloduhe nacional-socijalizma, Boško Ivkov nam pokazuje kako se može biti idiomatski arhaičan u upotrebi jezika, a s druge strane potpuno otvoren za drugo i drugačije. Sluh za istorijsko i ljudsko koje se prepoznaje u vojvođanskom večnom i, neka neznalica će reći, jednoličnom pejzažu porađa ono što nam u savremenom životu često nedostaje – elementarno saosećanje. Nekada je ono okrenuto ka osobi koja ispisuje esej (popularnom lirskom subjektu), nekada ka biljkama i životinjama, nekada ka pejzažu, ali se u svakom slučaju oseća Ivkovljeva terencijevska strast prema svemu onome što nas čini ljudima. Iako se na trenutak može učiniti previše patrijarhalnim, onako laloški razvučenim, rečenica ovog Vojvođanina zari toplinom i plodnošću kao najbolja, tek uzorana crnica. Čak i kad se ljuti i kad je gnevan, kad kipti od besa na uzaludne i nasilne smrti koje smo često izazivali i sami svojim, makar i nevoljnim, pristajanjem, Boško Ivkov ostaje na neki paradoksalan način optimistično rezigniran. To dodatno iznenađuje kad se uzme u obzir da on svoje knjige izdaje samostalno, ali tolika je njegova vera u ono što radi da se čini da ga ništa ne može sprečiti.