foto FoNet/Kosovo onlinePre nedelju dana, Srbi su se vratili u institucije na lokalu u četiri opštine severnog Kosova posle tri godine od izlaska, piše pravnik Dragutin Nenezić u autorskom tekstu za portal Kossev koji prenosimo:
U te tri godine je stalo mnogo toga: izlazak iz institucija i povlačenje Srba sa barikada, nasilni upad Albanaca u opštine i naknadni nelegitimni izbori, dešavanja u Banjskoj sa svim posledicama; pravno nasilje, policijska okupacija sa eksproprijacijom, likvidacija dinara i svega što je dinar koristilo; naposletku, nikad jače garancije čiji su bilans gubitak najmanje tri srpska života, život jednog kosovskog policajca, oko 45 srpskih zatvorenika (broj stalno fluktuira), i nepoznat broj Srba na poternicama.
U ovoj seriji tekstova ću se baviti time šta se posle svega toga može uraditi u ovim opštinama. To svakako ne može biti više od onoga što je opšti okvir aktuelne kosovske politike, a o čemu sam već pisao – povratak u institucije u meri u kojoj je to moguće (i koji se za opštine već desio), ZSO ako međunarodna zajednica dovoljno pritisne Prištinu, i nekakav status za SPC – a što je nedavno potvrđeno i u američkom Kongresu, uz zapanjujući nedostatak bilo kakve reakcije u srpskoj javnosti. Ipak, to ne mora biti malo i u takvim okvirima, ukoliko postoji dobra volja da se vodi autentična lokalna politika koja polazi od zaštite interesa srpskog naroda.
Konačno, u ovoj seriji ću se baviti isključivo mogućnostima za pravnu borbu, s obzirom da razmere finansijskog pustošenja četiri opštine, kao i masovnog (i uglavnom monoetničkog – ali ovog puta albanskog) zapošljavanja, još uvek nisu jasne. Jednom kada bude dovoljno podataka o tome, pisaću o tome kakve bi eventualno pravne posledice mogle da budu. Do tada, mogu samo da konstatujem da su ove tri godine bile pokazna vežba kako izgleda vladavina prava za Srbe u režimu Aljbina Kurtija – te samim tim i šta Srbima na KiM zapravo žele oni koji ih uporno guraju u takav režim evo već preko decenije.
*
Zubin Potok je, u poređenju sa ostalim opštinama, prošao sa relativno manje problema. Izlazak iz institucija nije bio potpun, pa je poneki Srbin ostao u opštinskim organima, dok se sama opština samoizmestila iz svoje zgrade, u kojoj se trenutno nalaze policijske snage, pod izgovorom izdavanja dokumenata.
To je u suštini nastavak policijske okupacije Zubinog Potoka, otpočete nelegalnom izgradnjom baza, koja se okončala sudskom pobedom za lokalne Srbe, ali bez epiloga u vidu izvršenja odnosno uklanjanja baza. Baze su još tu, pa je jedna od stvari koju nova opštinska vlast može da uradi upravo pridruživanje zahtevu da se na njenoj teritoriji izvršavaju sudske presude, što za Kurtija, koji toliko govori o vladavini prava, ne bi trebalo da bude sporno.
S tim u vezi, sudbina opštinske zgrade je jednaka sudbini svega u šta je Srbija ulagala – od stambenih zgrada, preko fabrika „Bar Bilje“ i „Ivo Lola Ribar“, do regionalnog vodovoda. Zgrade je takođe preuzela Kosovska policija, fabrike kosovska Agencija za privatizaciju, a vodovod njegov ekvivalent iz kosovskog sistema. Drugim rečima, sve što je bilo srpsko (makar po izvoru finansiranja) je sada kosovsko. Ali, isto tako, i sve su to oblasti u kojima lokalna samouprava ima određene nadležnosti, koje može da iskoristi kako bi to postalo opštinsko, ili bar da se ne koristi na štetu lokalnoj zajednici.
Na sistemskom nivou, tokom avgusta ove godine su trajale javne konsultacije o logou, zastavi i nacrtu statuta opštine Zubin Potok, o čemu nas je uredno obavestio sad već bivši gradonačelnik na svom Fejsbuk profilu. Na zvaničnoj internet stranici ove opštine, koja je i u srpskoj verziji pola na albanskom jeziku (i koja u pozadini ima sliku zgrade opštine koju sama opština više ne koristi), nema previše informacija o ishodu ovih konsultacija, ali svakako bi bilo dobro da se o tome sazna nešto više. Pogotovo iz razloga što sam nacrt statuta dostupan na ovoj internet stranici ima zanimljive odredbe o npr. međuopštinskoj saradnji, učešću javnosti, kao i nadzoru resornog ministarstva.
Opet, tu dolazim do suštine problema koji će imati nova vlast u svakoj od severnih opština, o čemu sam takođe već pisao – to je Zakon o upravnom preispitivanju opštinskih akata, donet krajem prošle godine, opet bez ikakve reakcije, a kojim se izričito predviđa sledeće:
„Član 8. Obavezno preispitivanje zakonitosti
1. Obavezno preispitivanje zakonitosti podrazumeva preispitivanje akata Skupštine opštine u skladu sa relevantnim zakonom o lokalnoj samoupravi;
2. Akti skupštine opštine koji podležu obaveznom preispitivanju zakonitosti, su:
2.1. statuti;
2.2. opštinski propisi;
2.3. opšte odluke skupštine opštine;
2.4. sporazumi o međuopštinskoj i međunarodnoj opštinskoj saradnji;
2.5. lokalni prostorno-planski dokumenti;
3. Opštine su dužne da pošalju akte na obavezno preispitivanje zakonitosti u roku od sedam (7) dana od dana njihovog usvajanja.
4. Prijem dokumenata iz stava 2. ovog člana vrši se fizički, elektronski i u drugom odgovarajućem obliku od strane JUD-a Ministarstva nadleţnog za poslove lokalne samouprave, koja izdaje potvrdu o prijemu.
5. Akti skupštine opštine iz stava 1. ovog člana koje opština ne dostavi u roku iz stava 2. ovog člana, podležu redovnom preispitivanju zakonitosti prema članu 10. ovog zakona.“
Dakle, štagod da nove vlasti pokušaju da urade, a da se tiče bilo kog propisa ili opšteg akta, biće podložno obaveznom preispitivanju od strane Prištine.
Kakva će biti funkcionalnost lokalne samouprave koja još nije valjano ni konstatovala šta je sve (loše, podrazumeva se) urađeno u prethodnom periodu, a mora da se bori sa ovakvom centralizacijom?
Konačno, Zubin Potok ima i jedan veliki problem, koji udara pravo u njegovo srce. To je odluka o preliminarnoj zaštiti Mokre Gore i Gazivoda, kojom se – kvantitativno ogroman, a kvalitativno najbitniji – deo ove opštine stavlja u poseban režim, i na čijoj operacionalizaciji se uveliko radi.
To ugrožava najbitnije resurse ove opštine, ali i imovinske interese svih koji u njoj borave, od stanovnika do vlasnika vikendica.
Naravno, ni ovo, kao ni sve gore nabrojano, nije urađeno kako treba, čime se potvrđuje da su kosovske vlasti u samom vrhu u regionu po tome koliko svoje sopstvene propise ne poznaju niti znaju da ih primenjuju.
Poučen uspešnim iskustvom sa borbom protiv eksproprijacije na teritoriji ove opštine, nadam se da će se nešto slično organizovati i povodom ove štetne i nezakonite odluke, kako bih i u tome mogao da učestvujem, nadam se sa istim ishodom.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
