Manasija i Resavska pećina

Na obali rečice Resave nedaleko od Despotovca u živopisnoj klisuri koju čine visoki obronci planine Beljanice smešten je manastir Manasija. Ovo velelepno zdanje predstavlja jedan od poslednjih spomenika srpske srednjovekovne kulture i pripada takozvanoj „moravskoj školi“. U srednjem veku manastir se zvao Resava po istoimenoj reci, a ime Manasija je novijeg datuma. Crkvu je podigao despot Stefan Lazarević (1378-1427), sin kneza Lazara Hrebeljanovića i kneginje Milice. Izgradnja crkve, grandioznog utvrđenja i velike trpezarije, trajala je od 1406. do 1418.
Donedavno se verovalo da se zemni ostaci despota Stefana nalaze u manastiru Koporinu. Međutim, analizom uzoraka DNK sa moštiju kneza Lazara i sa skeleta otkrivenog u jugozapadnom uglu naosa crkve dokazano je da despot počiva u svojoj zadužbini.
Impozantni bedemi sa jedanaest kula opasani rovom predstavljali su u to vreme moderan sistem odbrane manastira. Najdominantnija i najmasivnija kula poznata je pod nazivom Despotova kula. Crkva Sv. Trojice, sa osnovom u obliku razvijenog trikonhosa, ubraja se među najreprezentativnija zdanja moravskog graditeljstva. Oslikavanje fresaka, završeno 1418, veoma je oštećeno u naosu, a samo u fragmentima sačuvano u priprati. Od očuvanih fresaka pažnju zaslužuje ktitorska kompozicija na zapadnom zidu glavnog dela crkve. U oltaru se može videti Pričešće apostola i Povorka svetih otaca među kojima je i prvi srpski arhiepiskop Sveti Sava. U toku viševekovne turske okupacije, manastir je više puta pustošen i razaran.
Pored manastirske crkve i utvrđenja, u Manasiji su delimično sačuvani ostaci stare trpezarije i biblioteke. U biblioteci se nalazila prepisivačka radionica u kojoj su rađene brojne knjige za crkvene potrebe. „Resavsko pisanje“ ili „Resavska škola“ bila je čuvena po svojim prepisima i prevodima.
Ako vas je put već naveo u ove krajeve, ne propustite da posetite Resavsku pećinu koja se nalazi na 20 km od Despotovca u krečnjačkom brdu zvanom Babina glava. Za posetioce je otvorena 1972. a duga je 4.500 metara. Detaljno je istraženo 2.830 metara, a za posetioce je uređeno oko 800. Jedna je od najstarijih ispitanih pećina u našoj zemlji. Stara je oko 80 miliona godina dok se stariji nakit u pećini procenjuje na oko 45 miliona godina. Unutrašnjost pećine obiluje brojnim i raznovrsnim dvoranama, kanalima, galerijama, stubovima, stalaktitima i stalagmitima, draperijama i okamenjenim vodopadima. Po bogatstvu i raznobojnosti nakita Resavska pećina opravdano nosi epitet resavske lepotice.