Tesla kao Kolindin „politički Hrvat“

U prilogu o novoj knjizi Predraga Matvejevića „Granice i sudbine“ ili O jugoslovenstvu i posle Jugoslavije posredno smo saznali zašto je nova hrvatska predsednica u pobedničkoj noći uzviknula „Ovo je Hrvatska, nije regija“ (htela je reći „nije Jugoslavija“), u priči o zagrebačkoj noći muzeja 30. januara posvećenoj Nikoli Tesli saznali smo da je Nikola Tesla bio politički Hrvat.

Priča o Nikoli Tesli je dovela do zaključka da je on potvrđeno i po svom izboru bio politički Hrvat iz one toliko komentarisane rečenice nove hrvatske predsednice Kolinde Grabar Kitarović. Emisija je počela citatom iz tajnog Teslinog dnevnika (koji se, navodno, krije u Beogradu, što u emisiji, doduše nije rečeno): “Drago mi je što me Hrvati smatraju svojim jer su moji preci hrvatski koljenovići Draganići iz Zadra. Kao hrvatski plemići došli su u Liku i tu ostali… Preci moje majke Kalinići, također su hrvatski plemići iz Novo Vinodolskog…“ (citat prema navodnim ranijim interpretacijama tog dnevnika).

Čest gost HRT-ovih emisija kroatista Slobodan Prosperov Novak za ovu je emisiju rekao da je u Noći muzeja Nikola Tesla konačno dobio svoju domovinu i da „niko više neće snižavati razinu jednog od 10 najvećih ljudi sveta“, čija je urna dospela u Beograd samo voljom Save Kosanovića, Teslinog sestrića. Novak je rekao i da je tom manifestacijom posvećenom Tesli konačno potvrđen mit državnosti Hrvatske koji je naročito neprihvatljiv smenjenom savetniku Ive Josipovića Dejanu Joviću, koji „ne može da shvati da neko ko je rođen kao pravoslavac može biti politički Hrvat“. A Tesla je to bio, rekao je Novak, i citirao rečenicu, koja se pripisuje Tesli da se „ponosi svojim srpskim rodom i hrvatskom domovinom“. Prema nekim drugim navodima to je rečenica iz čestitke koju je Vlatko Maček poslao Tesli povodom 80. rođendana 1936. godine gde mu se obratio kao „sinu srpskog roda i hrvatske domovine“, na šta je Tesla, navodno, ljubazno odgovorio da se ponosi i jednim i drugim.

Suvislost političke sadržine pojma „politički Hrvat“, Novak je podvukao i tvrdnjom da je novoizabrana hrvatska predsednica pogrešila samo u jednom: trebalo je, a nije dodala tvrdnji da su Srbi u Hrvatskoj politički Hrvati i tvrdnju da su Hrvati u Boki Kotorskoj politički Crnogorci, gradišćanski Hrvati politički Austrijanci, a Hrvati u Vojvodini politički Srbi. Ovim dodatkom, rekao je Novak, bio bi postavljen osnov za rešavanje manjinskih pitanja u Evropi.

Branimir Jovanović, direktor Muzeja Nikole Tesle u Beogradu, za Danas kaže da je iz štampe informisan o zagrebačkoj manifestaciji „Izumi i otkrića Nikole Tesle – univerzalni um“ i da njen drugi deo „koji govori o nekakvom Teslinom dnevniku, to je čist falsifikat i jedna senzacionalistička informacija, koja nema mnogo smisla da se komentariše“. Na direktno pitanje da li on kao poznavalac Teslinog dela može da kaže da se Tesla izjašnjavao ili da bi se izjasnio kao politički Hrvat u smislu koji u vidu ima Kolinda Grabar Kitarović, Jovanović kaže: „Smatram svakako da ne bi“.

Jovanović je od ove novinarke tražio da mu objasni šta ona podrazumeva pod pojmom „politički Hrvat“, a na zapažanje da bi to mogla da bude zamena za nedostajući zajednički naziv za sve koji žive u Hrvatskoj, a koji ne postoji, kao što ne postoji zajednički naziv za sve koji žive u Srbiji, bez obzira na nacionalnost. Jovanović u vezi sa tim kaže: “Možete samo da se pozovete na jednu činjenicu: u trenutku kad je Nikola Tesla bio rođen 1856. godine, rođen je u Lici, koja je bila granična oblast Austrijskog carstva. Znači, više bi imali prava da ga proglašavaju političkim Austrijancem nego političkim Hrvatom. Onda se u toku njegovog života Austrija ujedinila sa Ugarskom i postala Austro-Ugarska. Tesla je 1891. godine primio američko državljanstvo, a svi njegovi patenti do 1891. godine počinju ovako: Ja, Nikola Tesla, iz Like, pokrajine Austro-Ugarske… Nigde ne stoji: Like, pokrajine Hrvatske. To je jedna manipulacija i nema istorijske istine oko toga. Znači, on je rođen u pograničnoj vojnoj oblasti, koja je bila pokrajina Austrijskog carstva, a onda Austro-Ugarske. To su istorijske činjenice i o tome možemo slobodno da razgovaramo sa kolegama iz Hrvatske“, kaže Jovanović. On po drugi put napominje da „nije sporna njihova želja da imaju na neki način Teslu kao temu u svojim razmišljanjima, istraživanjima, pisanjima, ali sve vreme se ipak treba pridržavati istorijskih činjenica“.

Tamo daleko

Hrvatska radio televizija ranije je više puta emitovala dokumentarni film o Nikoli Tesli. U tom filmu je i snimak sa Tesline sahrane 1943. godine kada je, po Teslinoj želji, poznati hrvatski violinista Zlatko Baloković svirao „Tamo daleko“.