Posmatrači pomračenja sunca Milan Blanuša Foto: Galerija Rima
Oktobar u Galeriji „Rima” je u znaku sećanja na nedavno preminulog umetnika Milana Blanušu. Izložba koja je bila planirana i dogovarana kao njegovo četvrto samostalno predstavljanje u Galeriji „Rima”, dobila je memorijalni karakter. Tim povodom izložba će obuhvatiti oba galerijska prostora, u Beogradu i Kragujevcu, a postavka je proširena tako da, pored poslednjih slika nastalih 2023. godine, obuhvata i selekciju reprezentativnih radova iz prethodne tri decenije koje publika nije imala priliku skorije da vidi.
Izložba u Beogradu se otvara večeras, u četvrtak 9. oktobra, dok je otvaranje kragujevačke izložbe u utorak, 14. oktobra. Obe postavake otvaraju se u isto vreme, u 19 sati.
Kao što naslov sugeriše, izložba „Čovek po Blanuši” posvećena je viziji i predstavi čoveka u Blanušinom stvaralaštvu. Od serije crteža radnog naziva „Predator” preko „Posmatrača pomračenja Sunca” i „Četvoronošca”, do slikarskih grupa Brijanje i Vezivanje kravate, izložba se fokusira na centralni motiv u Blanušinoj umetnosti – ljudsku figuru, i još konkretnije figuru muškarca u poslovnom odelu preko koje je umetnik, kroz preko pet decenija svog rada, detektovao neuralgične tačke savremenog sveta i kritikovao društvenu stvarnost.
Kuriozitet izložbe čini serija crteža iz 1988/1989. godine, koja se smatra prekretnicom u Blanušinom umetničkom izrazu i likovnom rukopisu. Ovi crteži naslovljeni „Akcija”, poput odabranih kadrova jedne pažljivo režirane scene, prikazuju kroz odnos klijenta i prostitutke, u izolovanosti hotelske sobe, konačnu otuđenost, gubljenje smisla i identiteta savremenog čoveka. Ovaj gotovo filmski režiran prizor, koji započinje kao „skok predatora” i dominacija muškarca od moći i vlasti nad razoružanom obnaženom ženom, vodi tragikomičnom antiklimaksu u kome čovek u odelu ne uspeva da realizuje jedini preostali deo svog identiteta, onaj nagonski. Od ove serije crteža Blanuša je nakon specifičnog realističkog postupka prešao na sirov ekspresivni crtež po kome je ostao do danas prepoznatljiv.
Novina koja se prvi put pojavljuje u ovoj seriji radova, a koja je takođe postala Blanušin zaštitni znak, jeste upotreba teksta u slici sa trostrukom ulogom: u prizoru, likovnosti i značenju dela.
Postavka uključuje i primere Blanušine prakse referisanja na umetnike prošlosti ili njegove savremenike, a koji su mu bili važni u razumevanju umetnosti i sveta, poput Bekmana ili Bazelica, u ovom slučaju. Posebno mesto upravo pripada Maksu Bekmanu, velikoj figuri istorije umetnosti, kojim se Blanuša bavio u okviru svog master rada na studijama u Nemačkoj početkom sedamdesetih godina prošlog veka, da bi mu se potom vratio kriznih devedesetih godina, prepoznajući u njegovoj sudbini izgnanog i izolovanog umetnika brojne sudbine svojih savremenika čija je stvarnost u tadašnjoj Srbije podsećala na totalitarne režime iz Bekmanove epohe. Uz dva crteža iz poznate serije O Bekmanu (1995), posebno mesto u postavci pripada Blanušinom skulptorskom remek-delu iz 1996. godine, Bekmanovom portretu rađenom po čuvenoj fotografiji snimljenoj u umetnikom amsterdamskom ateljeu, u vremenu njegovog egzila (1937-1947), a pre konačne imigracije u SAD.
Postavke u Beogradu i Kragujevcu povezuju dve serije slika – Brijanje (Beograd) i Vezivanje kravate (Kragujevac), koje zajedno sa serijom Šminkanje (zbirka Gradskog muzeja u Vršcu) predstavljaju konceptualno jedinstven segment Blanušinog opusa. Predstave trivijalnih i ritualnih radnji, podeljene su na po 15 slika, kao na 15 kadrova iste scene, čime im je umetnik, primenom logike pokretnih slika, dodelio iluziju trajanja, odnosno posmatrača uvukao u jedan privatan higijensko-estetski ritual kao u događaj od posebnog značaja. Svakom od kadrova dodeljena je po jedna do dve rečenice specifičnog sadržaja kreirajući efekat protoka misli tokom jednog kratkog i prolaznog životnog rituala.
Specifičnost ovih rečenica leži u Blanušinoj aproprijaciji umetničkog rada drugih umetnika, jer se radi o pitanjima iz zajedničkog rada „Questions” dvojice švajcarskih umetnika Petera Fišlija i Davida Vajsa. Veliki broj postavljenih pitanja u rasponu od trivijalnih, preko krajnje intimnih, do duboko filozofskih, okupljenih na jednom mestu, razotkrivaju ljudsku egzistenciju kao stanje neprestane upitanosti – kao skup bezbrojnih nepoznatih za koje svaki pojedinac pokušava da pronađe sopstveno rešenje.
Povezivanjem složenog unutrašnjeg života, ispunjenog čak metafizičkim pa i mističkim pitanjima, sa trivijalnom aktivnošću, serija Brijanje ukazuje na nerazdvojni i simultani karakter ova dva nivoa ljudskog postojanja.
Konačno, kroz ovaj segmenti postavke, u koji će biti uključene fotografije i skice, posetilac će moći da se upozna sa specifičnom metodologijom Blanušinog rada koja podrazumevala složen proces od osnovnih idejnih nacrta i skica, preko fotografisanja modela uz režirane poze i kadrove, zatim selekcije foto-predložaka i tekstova, do konačne likovne interpretacije ovako oblikovane ideje.
Kako je jedna od ključnih vrednosti Blanuše kao umetnika, bila ta što se sa jednakim uspehom izražavao u svim tradicionalnim likovnim oblastima, posetioci ove izložbe, priređene u čast umetnika, moći će da uživaju u njegovim slikama, crtežima i skulpturama.
Više vesti iz ovog grada čitajte na posebnom linku.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
