Na deponijama Srbija gubi skoro 300 miliona evra godišnje

Svaki građanin Srbije godišnje ostavi za sobom po 290 kilograma otpada, ali javna komunalna preduzeća prikupe tek nešto više od polovine. Iz svakog drugog doma otpad se iznosi neorganizovano i završi na više od 800 divljih deponija širom zemlje. Tamo završe komunalni, opasni i medicinski otpad, pa čak i leševi životinja. Zbog neadekvatnog tretmana otpadnih materijala Srbija godišnje izgubi od 98 do 276 miliona evra, upozorava Ekonomska komisija Ujedinjenih nacija za Evropu.

Na tuđoj teritoriji otpad deponuje 15 opština

Na svojoj teritoriji otpad ne deponuje 15 opština: Mali Iđoš, Nova Crnja, Sremski Karlovci, Sečanj, Alibunar, Bogatić, Mionica, Rača, Batočina, Žagubica, Arilje, Vrnjačka Banja, Kuršumlija, Žitorađa, Gadžin Han i Crna Trava. One otpad odlažu na teritoriji drugih opština.

Reforme u sistemu tretiranja otpada uvešće zakon o upravljanju otpadom i zakon o ambalaži i ambalažnom otpadu koji će biti usvojeni početkom proleća, najavljeno je iz Ministarstva zaštite životne sredine. Deponije će postati male fabrike, pa će se od đubreta reciklažom dobijati nove sirovine. Posle usvajanja zakona uslediće i kampanja Ministarstva za podizanje svesti građana o neophodnosti razdvajanja i recikliranja otpada.

Neophodni centri za reciklažu

– Sistem upravljanja otpadom ne čine samo deponije, već i drugi prateći objekti. U Strategiji je predviđeno 29 regionalnih sanitarnih deponija, kao i niz pratećih objekata kojima upravljanje otpadom od nastanka do deponovanja postaje efikasnije i efektivnije. To su regionalni reciklažni centri (stanice za sakupljanje), regionalni centri za kompostiranje, regionalna postrojenja za insineraciju i transfer stanice – navodi Momčilo Živković.

– Jedini način upravljanja otpadom u Srbiji jeste odlaganje na lokalne deponije, koje mahom ne zadovoljavaju ni osnovne higijenske i tehničko-tehnološke uslove. Pored svega, neka od postojećih odlagališta su puna, a malo je deponija koje se mogu uključiti u sanitarne deponije – objašnjava za Danas direktor Agencije za zaštitu životne sredine Momčilo Živković.
Opštinska javno-komunalna preduzeća za odlaganje otpada koriste 164 deponije. Radi formiranja nacionalne baze podataka o deponijama u Agenciji za zaštitu životne sredine sprovedeni su projekti inoviranja katastra odlagališta otpada i uspostavljanja katastra divljih i starih deponija i smetlišta. Podatke o deponijama nisu dostavile četiri opštine: Bač, Trgovište, Sjenica i Rekovac, a 15 opština otpad odlaže na teritoriji druge opštine. Neke od lokalnih samouprava su navele da su divlje deponije na njihovim teritorijama privremene i redovno se uklanjaju.
– Divlje deponije se u većini slučajeva nalaze u seoskim sredinama. Posledica su nedostatka sredstava za poboljšanje kvaliteta sistema prikupljanja otpada, ali i loše organizacije upravljanja otpadom na lokalnom nivou. Postojanje određenog broja divljih deponija po selima ozvaničeno je aktima opštine ili mesne zajednice – objašnjava Živković.
Sagovornik Danasa kaže da se divlje deponije često formiraju i duž saobraćajnica, gde se otpad baca kipovanjem iz kamiona, a najčešće su nedostupne za uklanjanje. Za deponovanje se koriste i prirodne depresije, jame i vrtače, gde je čišćenje takođe nemoguće.
– Podaci o veličinama divljih i starih deponija i proceni količina odloženog otpada upućuju da se neke od njih koriste za odlaganje i po više godina. Lokacije divljih deponija različite su udaljenosti od naselja, vodotokova i drugih značajnih objekata. Često se nalaze u samom naselju ili na njegovom obodu. Slično je i s vodotocima u čijoj se blizini nalaze divlje deponije, na obali, pa čak i u samom vodotoku – ukazuje Živković.
Nacionalna strategija upravljanja otpadom propisuje da ono bude racionalno i održivo. Prema preporukama za projektovanje deponija u Evropskoj uniji deponije se grade za regione sa najmanje 200.000 do 250.000 stanovnika, pa Živković zaključuje da je njihov broj u Srbiji dobro izbalansiran.
Ukoliko bi se u Srbiji primenile smernice iz direktiva EU o obavezi smanjenja količina različitih vrsta komunalnog otpada i njihove reciklaže, količine deponovanog materijala bi se smanjile za više od 30 odsto.