Čipka od drveta u crkvi na točkovima

Molovin je poslednje selo na severu Srema prema granici Srbije sa Hrvatskom. Nalazi se nedaleko od Šida, tri kilometra udaljen od puta Šid – Ilok, okružen pašnjacima i šumama u kojima su se pre više decenija niodkuda pojavili i šakali. Ima četiri paralelne ulice, terasasto usečene u jedan od krajnje zapadnih obronaka Fruške gore i u turističkoj ponudi šidske opštine posebno se preporučuje za obilazak u vreme svinokolja i kad se „vino preradi“. Ipak, ni prirodne lepote, ni gurmanluci nisu glavni razlog što tokom cele godine posetioci, a posebno poznavaoci umetnosti koji dođu u ovaj deo Srema, obavezno svraćaju u Molovin. Ovo sremsko mesto u turističkim vodičima pominje pre svega zbog ikonostasa seoske crkve posvećene svetom arhangelu Gavrilu.
Reč je o umetničkom delu evropskog značaja koje se nalazi pod zaštitom države, iako se njena briga o crkvi mnogo ne primećuje. Hram svetog arhangela Gavrila u Molovinu sagrađen je 1801, na mestu starije crkve koja se pominje u izveštaju Karlovačke eprahije iz 1756. Pripada barokno klasicističkom stilu, a zvonik za čiju su obnovu sada potrebne četiri hiljade evra i dobrotvori, naknadno je dozidan.
Slikana dekoracija ikonostasne pregrade izrađena 1772. za crkvu u Tovariševu, rad je Jovana Četirevića Grabanova, člana velike slikarske porodice poreklom iz Grabova kod Ohrida. Četirević je često nazivan „baroknim zoografom“, a molovinski ikonostas je njegov najraniji poznat rad. Smatra se da je iste godine nastala i, prema oceni istoričara umetnosti, „virtuozno izvedena čipkasta rezba ikonostasa“. Ona je delo nepoznatih majstora, za koje se pretpostavlja da su došli iz Makedonije i po lepoti rada, raznovrsnoj ikonografiji scena, mnoštvu likova i bogatstvu floralnih i zoomorfnih oblika u drvetu i pozlati spada u „najreprezentativnija drvorezbarska ostvarenja druge polovine 18. veka“.
Duborez molovinskog ikonostasa i arhijerejskog trona, tvrde stručnjaci, „mogao bi se nazvati čipkom od drveta u duhu baroka s juga“. Ikonostas je posle Drugog svetskog rata oskrnavljen, a pre nekoliko godina s njega su ukradene dve ikone. Prema podacima Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, konzervatorski radovi izvedeni su u tri navrata od 1970. do 1982.
Kako je ikonostas stigao iz Bačke u Srem? Zasluga pripada carskim vlastima u Beču koje su odobrile da se u Tovariševu sagradi veća crkva, pa je ikonostas pripremljen za manji hram završio u Molovinu i to, kako se priča, u zamenu za dva bureta vina i dva vola. Molovljani su, kaže predanje, vino skupljali po kućama, a kako su crkve u to vreme „molovane“, kombinacijom reči molovanje i vino nastao je i današnji naziv sela, za koje se tvrdi da je naseljeno još u 15.veku. Ikonostas je u selo stigao na taljigama, pa se po šidskom kraju pričalo da Molovin ima „crkvu na točkovima“.
Molovin danas ima oko 300 stanovnika. To su pretežno staračka domaćinstva koja žive od zemljoradnje i stočarstva. Molovljani i danas uglavnom sami brinu o crkvi. Prema rečima molovinskog sveštenika Dušana Đorđića, hram svetog arhangela Gavrila nedavno je dobio nov krov, nova vrata, kao i prozore na zvoniku zahvaljući prilozima vernika, a umesto crkvenog hora za pevnicom na liturgiji odgovaraju deca.