Jun 1968. doneo otopljenje

Dragoljub Todorović Uskoro se navršava 40 godina od studentskih demonstracija koje su održane u Beogradu od 2. do 9. juna 1968. godine. Na predstavljanju novog izdanja knjige „Ispljuvak pun krvi“ čuvenog filmskog reditelja i književnika Živojina Žike Pavlovića, koja je u stvari piščev dnevnik o junskim događajima u Beogradu 1968. i koja je 1984. bila zabranjena, govorio je pozorišni reditelj Ljubiša Ristić, nekadašnji predsednik Jugoslovenske udružene levice (JUL) i aktivni učesnik junskih demonstracija 1968. Ristić je rekao da je Žika Pavlović napisao knjigu o tome ko je on bio u tom trenutku i da je ta knjiga umetničko delo jednog velikog filmskog reditelja u kojem umetnik ispoveda sebe pred velikim istorijskim događajem.
Po Ristićevom mišljenju mnogo toga oko demonstracija 1968. mistifikuje se i pravi identitet pokreta se prikriva. Kao autentični šezdesetosmaš, on na ovoj književnoj večeri otkriva pravu istinu i suštinu studentskog juna 1968: to je radikalni, fundamentalistički, levičarski pokret, sa današnjeg stanovišta dogmatski levičarski pokret; učesnici pokreta su komunisti; imao je izrazito jugoslovenski karakter i bio poslednji jugoslovenski pokret u Jugoslaviji, jer posle 1968. nikad nije došlo do jugoslovenske solidarnosti; demonstracije u Beogradu bile su organizovane i preko studentske štampe najavljene; organizatori demonstracija bile su partijske organizacije po fakultetima; dekan Pozorišne akademije i član CK SK Srbije, Radoš Novaković, lično mu je dao ključ od štamparije na akademiji i zadužio štampara da mu pomaže u štampanju, pa je on štampao letke koje je kasnije sa demonstrantima rasturao po gradu; nije bilo disonantnih glasova, samo je jedan govornik pomenuo višepartijski sistem, ali je izviždan i sklonjen sa govornice. Ristić je pomenuo i levičarske pokrete i pobune u Evropi i svetu, kao okvir u kojem su se odvijale beogradske demonstracije. Posebno je sa pozitivnom konotacijom pomenuo kinesku „kulturnu revoluciju“ karakterišući je kao planetarni događaj.
Na ovoj književnoj večeri, Ljubiša Ristić ponašao se kao da otkriva suštu i nepatvorenu istinu, koja je dosad bila nepoznata, prikrivana i koju pre njega niko nije izneo. Zbog toga Ristićev čas istorije na promociji knjige Žike Pavlovića zaslužuje nekoliko refleksija:
1. O tome da su studentske demonstracije 1968. bile isplanirane i organizovane piše Draža Marković, visoki politički funkcioner Titove epohe u memoarskoj knjizi „Život i politika“.
2. Sekretar Opštinskog komiteta SK Savski venac Đoko Vezmar je na sastanku sa sekretarima osnovnih organizacija SK sa teritorije Savskog venca, još 3. juna 1968. u večernjim satima rekao da se demonstranti zalažu za povratak administrativnom socijalizmu, za rehabilitaciju policijsko-unitarističko-centralističke koncepcije razvoja, koja je osuđena na IV plenumu CK SKJ na Brionima 1. jula 1966. i za rušenje osnovnih postulata privredne reforme koja je proglašena u leto 1965. i koja predviđa i uvodi elemente tržišne privrede.
3. Studentski pokret 1968. nije imao jugoslovenski karakter niti je tada poslednji put uspostavljena jugoslovenska solidarnost, kako to nostalgično i patetično tvrdi Ristić. U Ljubljani, Sarajevu i Skoplju demonstracija skoro da nije ni bilo, a u Zagrebu, bez obzira na žestok pritisak i militantne istupe profesora okupljenih oko časopisa „Praksis“ i njihovih studenata da se izrazi solidarnost i pruži podrška zahtevima beogradskih studenata, ipak je kod većine profesora i studenata na mitingu u Studentskom centru 5. juna 1968. prevladao stav da proglas beogradskih studenata ne sadrži ključne probleme privredne reforme, ne osuđuje unitarističko-centralističke snage i nema ni reči o ravnopravnosti jugoslovenskih naroda.
4. Nije sporno da je beogradski studentski pokret juna 1968. bio levičarski i da je od Tita tražio još više komunizma, još čistijeg komunizma, egalitarizam i uravnilovku, ali je činjenica da je veliki broj istaknutih i važnih učesnika demonstracija, glavnih i odgovornih urednika i kolumnista studentskih glasila Student, Vidici, Susret, govornika na tribinama, na konventima i drugim studentskim manifestacijama, devedesetih godina pripadao ekstremnoj desnici, da su prednjačili u nacionalizmu, pozivima u rat, podržavanju Karadžića i Miloševića, učešću u Miloševićevim ratnim vladama i drugim državnim institucijama u sva četiri rata koja je Milošević vodio protiv drugih naroda bivše Jugoslavije i na kraju u petom protiv celog sveta.