Nesporan doprinos pobedi

Orden legije za zasluge prvog stepena, zbog velikog doprinosa savezničkoj pobedi, generalu Mihailoviću dodelio je posthumno i američki predsednik Hari Truman, marta 1948. To je najveće odlikovanje koje Amerika dodeljuje strancima.

Tadašnji pukovnik Dragoljub Mihailović nije priznao kapitulaciju jugoslovenske vojske koju je u Beogradu potpisao general Danilo Kalafatović 17. aprila 1941. godine. Rekao je: „Reč kapitulacija ne postoji u srpskom jeziku“, i okupio grupu oficira i vojnika sa kojima je odlučio da se vojnički suprotstavi do tada nepobedivoj nemačkoj armadi. Već početkom maja Mihailović je organizovao na Ravnoj Gori prvi gerilski pokret otpora u čitavoj tadašnjoj okupiranoj Evropi. Njegove trupe su u jesen 1941. od Nemaca oslobodile skoro celu zapadnu Srbiju. Loznica je 31. avgusta 1941. postala prvi oslobođeni grad u Evropi, a potom su pripadnici Jugoslovenske vojske u Otadžbini oslobodili i Bogatić, Krupanj, Banju Koviljaču, Gornji Milanovac, Čačak, Ljuboviju, Požegu i Užice. Diverzijama na pruzi Beograd – Solun u leto 1942. gerilci Ravnogorskog pokreta dali su veliki doprinos Romelovom slomu kod El Alamejna.

Mihailovićev pokret otpora krajem 1943. naneo je ogromne gubitke nemačkim i ustaškim snagama u Istočnoj Bosni, Raškoj oblasti i severnoj Crnoj Gori, oslobodivši, pored ostalih gradova i varošica, Višegrad, Rogaticu, Prijepolje, Priboj, Rudo i Novu Varoš. Ofanzivu na Sarajevo sprečili su partizani, jer su napali sa leđa njegove snage. U Pranjanima, između Čačka i Gornjeg Milanovca, Mihailovićevi vojnici i srpski seljaci 1944. izgradili su ratni aerodrom za otpremanje više od pet stotina spasenih američkih avijatičara. Američka istoriografija nazvala je ovu operaciju „Misija Halijard“ i okarakterisala je kao najveću akciju spasavanja savezničkih pilota u Drugom svetskom ratu iza neprijateljskih linija fronta. Uprkos svemu tome, general Mihailović je postao jedini u Evropi i svetu saveznički komandant koji je, nakon sloma nacizma, osuđen na smrt i tajno pogubljen 17. jula 1946. godine.

General Dragoljub Draža Mihailović proglašen je za izdajnika zato što se, pored nemačkog okupatora i njegovih saradnika, borio i protiv komunističke gerile, koja je u okupiranoj i raskomadanoj Jugoslaviji pokrenula sovjetsku boljševičku revoluciju. Komunističke vlasti nisu mu oprostile ni što je branio srpski narod od ustaškog genocida u nacističkoj hrvatskoj državi. Za sve vreme trajanja komunističke Jugoslavije, državni projekat Pavelićeve NDH o biološkom istrebljenju Srba i Jevreja nije označen ni kao holokaust ni kao genocid, ali je Mihailovićev otpor tom genocidu nazvan genocidom i, do dana današnjeg, ta sramna osuda je na snazi u BiH i u Hrvatskoj, ali i među mnogima u Srbiji i Crnoj Gori. Generala Mihailovića su komunistički pobednici osudili na smrt, a Anti Paveliću, fireru genocidne NDH, nije ni suđeno. Njegovi borci, ustaše, danas u Hrvatskoj čak primaju državne penzije.

Posle skoro 70 godina od izricanja presude i egzekucije, Viši sud u Beogradu odlučiće 14. maja o rehabilitaciji komandanta Ravnogorskog pokreta. Sud se punih devet godina muči kako da rehabilituje potpuno nevinog čoveka. Suđenje generalu bilo je najkraće moguće, a postupak za rehabilitaciju je najduži do sada vođen. Odlukom suda rehabilitovani su akademik Slobodan Jovanović, predsednik Kraljevske vlade, u kojoj je general bio ministar vojni. Odlukom Skupštine Srbije, na predlog Srpskog pokreta obnove, usvojen je zakon o izjednačavanju prava boraca ravnogorskog i partizanskog pokreta, čime su rehabilitovani svi pripadnici Jugoslovenske kraljevske vojske u Otadžbini i Ravnogorskog pokreta. Ta pravda, za sada, je zaobišla samo komandanta iste te vojske.

Rehabilitacija generala Mihailovića, pred Višim sudom u Beogradu, koja će biti samo pravna a ne suštinska, tako što bi bila poništena i montirana optužnica, potrebnija je nama, nego generalu, jer onaj najvažniji sud – sud vremena, istorije i naroda, general je uspešno prošao.

* Autor je potpredsednik Srpskog pokreta obnove i poslanik u Skupštini Srbije