Vukovar je bio temeljni čin našeg cirkusa nakaza

Kada su se već spomenuli datumi, bio je simboličan, možda i signalizirajući, a možda i vrlo paradigmatičan – datum kada je započela ta konačna vojna ekspanzija velikosrpske misli, koja se valjala po dorćolskim zadimljenim saloncima, akademskim, književnim i pesničkim skupovima, i crkvenim okupima, tokom nekoliko decenija XX stoleća. Padom Vukovara 18. novembra 1991. godine, ceo političko-klerikalni establišment u Srbiji je orgazmično trijumfovao nad time što je nacional-socijalistički režim Slobodana Miloševića uspeo operativno da sprovede sve ono što je bio vlažni san tih nacionalističkih aristokrata i njihovih poslušnika.

First thing first, faktografija kaže sledeće: sam pad Vukovara jeste simboličan prikaz ratnozločinačkog vihora koje su počinile jedinice Jugoslovenske narodne armije (JNA) i srpske paravojne formacije, koje su u biti bile državne, samo se to tako, kao, ne govori. Dakle, na farmi Ovčara, pogubljeno najmanje 200 hrvatskih ranjenika i civila, dok je u predgrađu Borovo Naselje ubijeno oko 160 ljudi, uključujući ranjenike odvedene iz skloništa. U selu Lovas između 70 i 90 civila je likvidirano, prisiljeno da hoda kroz minska polja, a kuće i imovina su sistematski uništavane. Slični zločini dogodili su se u selu Berak, gde je ubijeno najmanje 44 civila, i u Škabrnji, sa 43 civila i zarobljenih vojnika, dok su sela opljačkana i stanovništvo proterano.

Pored toga, stotine zarobljenika prebačeno je u logore na teritoriji Srbije, gde su premlaćivani, mučeni i izgladnjivani, a poneki i ubijeni. I sve se to dešavalo i zbivalo u danima koji su usledili nakon tog pada. Za te zločine su optuživani i osuđeni mnogi po komandnoj odgovornosti, mada neki od njih nisu dočekali živi presudu. Jedan od vodećih i najpoznatijih jeste pukovnik JNA Veselin Šljivančanin, koji je danas rokenrol zvezda vladajuće Srpske napredne stranke i rado viđen smatrač po propagandnim centrima.

No, zašto je sada sve ovo važno, pitaće neki zluradi jezik kome nije baš jasno, ako su svi osuđeni, a od rata je prošlo skoro četiri decenije? Pa, važno je upravo zbog toga što se iz te najdublje pećine naše moderne povijesti rađa i ova sadašnja vlast Aleksandra Vučića i njegovih poltrona. No, ona se ne može vezivati samo za događaje iz devedesetih godina, iako u njenom DNK još uvek diše taj ultrašovinistički impuls, koji je nakon kampanje u Hrvatskoj nastavio svoje ludilo kroz sistematsko istrebljenje muslimanskog stanovništva na području Bosne i Hercegovine, a posle proizveo masovni egzodus albanske populacije na Kosovu i Metohiji. Vukovar se tu, zapravo, može posmatrati kao veliki prasak u kojem je započeo život ovaj naš balkanoliki univerzum.

Naime, sve posleratne elite, da li one bile u Hrvatskoj, Bosni ili pak Srbiji, nad svim tim kraterima iz rata, počele su da grade kule i gradove, dok su nastavile da svoje građane drže ušančene u rovovima, iako su se devedesete odavno završile. Ništa to nije baš toliko čudno, ukoliko nismo juče sleteli s Marsa, ali je svakako zanimljivo da se u ovom delu Evrope kapitalizam – pošto, jelte, jugoslovenski socijalizam nam nije odgovarao – kalio baš nad tim ruinama vukovarskog zgarišta. Prvi obrisi – neki bi rekli primitivni – mogli su se već videti u krađi bele tehnike i pravljenjem od toga mini-biznisa. No, od tada je prošlo već dugo vremena, projekti izrabljivanja i eksploatacije su se promenili, postali su uveliko sofisticiraniji, neuhvatljivi, pa čak i normalizovani, ali u svom temelju ostali su identični kao i onda kada su se mogle videti te kolone vozila natovarene veš-mašinama, televizorima i općenito tuđim životima.

Nego, nije samo stvar u tome što je Vukovar bio temeljni čin ovog našeg cirkusa nakaza, već i to što su upravo njegovi protagonisti, ratnoprofiterski sloj iz devedesetih postali jezgro nove političko-ekonomske klase u svim ovim kolonijalnim državicama. LJudi koji su se tada obogatili na švercu goriva, cigareta, deviza, na krađi imovine iz opljačkanih gradova i sela, na vezama sa bezbednosnim strukturama, nad ratnozločinačkim ludilima, upravo su oni koji su kasnije ušetali u tranziciju kao preduzetnici, investitori, dobrotvori i ugledni domaćini, a mnogi od njih su postali ministri, savetnici, ambasadori, vlasnici medija, građevinski magnati, uvaženi prijatelji partije, skoro pa zaštitni znakovi jedne nove epohe koja je samo nastavila ono što je započeto devedesetih. Mada je tada sve to bilo uveliko legalizovano, oprano i predstavljeno kao razvoj, modernizacija i normalnost jedne evropske države. E, pa ta mutacija ratnog profiterstva u tranzicionu elitu je najčistiji izraz kontinuiteta nad kontinuitetima.

Stoga, svi mi ovde, na jugoslovenskim prostorima, živimo u tom vukovarskom univerzumu, u kojem je temelj oduvek bio uzimanje plena, ekspanzija moći, interesa i uticaja, dok u dubini, onom najskrovitijem dnu, bila je pljačka i nasilje nad drugima. Vukovar je tada bio samo uvod, maltene, pokazna vežba tog sistema. I sve se čini da nećemo moći nikada da izađemo iz njega.

Autor je slobodni novinar

Stavovi autora u rubrici Dijalog ne odražavaju nužno uređivačku politiku Danasa.