Povratak na Nil

Najveća arapska zemlja, sa više od 105 miliona stanovnika, nesporne strateške specifične težine. kao da je bila prilično zaturena u skorijoj srpskoj diplomatiji, prepuštana prošlih godina medijskoj pažnji poklanjanoj posetama jagodinskog gradonačelnika Dragana Markovića Palme i njegovim srdačnim razmenama mišljenja sa lokalnim starešinama pustinjskih naselja, uz fotografije gosta na kamili.

Odnosi Kaira i Beograda, sa različitim Jugoslavijama i ponovo sa Srbijom zaslužuju istinsku pažnju i upućivanje da tom vremeplovu nije početak razgovor Tita i Nasera na palubi „Galeba“ februara 1955, prilikom prolaska Sueckim kanalom sa Brozovog političkog hadžiluka po dalekom svetu i zatim u decembru dvonedeljnog dolaska jugoslovenskog predsednika sa suprugom Jovankom u Luksor na doček nove godine.

U detaljnom spisu istoričar Aleksandar Životić beleži: „Kraljevina Srbija je prvog februara 1908. godine otvorila Diplomatsku agenciju u Kairu, koja je ubrzo podignuta na nivo generalnog konzulata. Pre toga, interese Kraljevine Srbije na prostoru Egipta je zastupao konzulat Rusije.

Takođe, u Aleksandriji je otvorena Trgovinska agencija srpske kraljevine. Po otpočinjanju Prvog svetskog rata, zbog smanjenja srpskog izvoza i smanjenja diplomatskog osoblja zbog nedostatka finansijskih sredstava Generalni konzulat je sveden ponovo na nivo diplomatske agencije.

Po egipatskom sticanju nezavisnosti diplomatska agencija je ponovo 4. oktobra 1922. godine podignuta na nivo generalnog konzulata da bi 30. marta 1926. bilo otvoreno Poslanstvo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Istog dana je posebnim ukazom za savetnika poslanstva na dužnosti otpravnika poslova postavljen Jovan Dučić“

Profesor Životić o tom ranom periodu zaključuje: „Odnosi između Egipta i jugoslovenske države razvijali su se postepeno, na političkom, ekonomskom i kulturnom planu. Početni kontakti su se temeljili na tradiciji diplomatskog i ekonomskog prisustva Kraljevine Srbije i Austrougarske na tom prostoru. Veze koje je prekinuo Prvi svetski rat su se obnavljale veoma sporo, uz niz teškoća tehničke, fizičke i mentalne prirode. Ipak, do početka Drugog svetskog rata međusobni odnosi su dostigli prilično visok nivo, kao osnova za dalji razvoj.“

U drugom „velikom ratu“ Kairo je za Jugoslovene bio značajna tačka u kaleidoskopu tadašnjih prilika i različitih potreba.

Već u aprilu 1941. kralj Petar Drugi sa političkom svitom, napustivši zemlju, pored Jerusalima, izbeglištvo je započeo u Kairu, pre nego što je stigao do Britanije.

Kraljevska vlada 1943, u jednom trenutku je iz Londona bila prebačena u Kairo, da bi je saveznici 1944. vratili u Englesku.

Pripadnici jugoslovenske vojske, koji su od predaje Nemcima uspeli da stignu u Egipat, pre svega vazduhoplovci i mornari su sa Nila uvedeni u savezničke formacije.

Možda najviše izmiče sećanje na izbeglički logor u El Šatu u Sinajskoj pustinji, gde je od početka 1944, pa i do 1946. u partizanskom ideološkom ustrojstvu, uz škole i radionice na pesku, i britansko snabdevanje potrebama za preživljavanje, živelo trideset hiljada Jugoslovena, većinom iz Dalmacije, ali među njima je bio i Beograđanin, onda dečak Hari Štajner, danas poštovani veteran srpskog novinarstva.

Politika i istorija nekad imaju pomalo neobične prateće pokazatelje. Sedamdesetih godina prošlog veka u Kairu su, recimo, bila petorica stalnih novinskih dopisnika iz tadašnje Jugoslavije (trojica iz Beograda), a danas nema nijednog, bar ne iz Srbije. Životić je, u svom revnosnom istraživanju, pomenuo i jedan detalj, istina iz davnina: „Početkom 1939, pošto se na egipatskom tržištu osećao veliki nedostatak stoke za vuču, vlada je nastojala da potrebne životinje za vojsku nabavi negde u Evropi po povoljnim cenama i tako je sklopljen aranžman između Jugoslavije i Egipta, po kome je određeni broj isluženih konja jugoslovenske vojske prodat egipatskoj armiji.“

Za El Sisija je 2022. u Domu garde priređen vašar vojne opreme. Diplomatsko klatno pokreću interesi.