Sirija: Izvor neizmerne inspiracije

Kalb Luz na arapskom „Srce badema“, u istoimenom selu, nadaleko je poznata kao najlepši i najbolje očuvani primer sirijske crkvene arhitekture vizantijskog doba i – veruje se – izvor inspiracije za romanske i gotske katedrale po Evropi, uključujući i znamenitost Pariza, nedavno gorelu katedralu Notr Dam.

Kalb Luz nije samo bazilika širokog pročelja divnih proporcija. „To je najstariji poznati primer fasade sa dve istovetne kule na bočnim stranama složenog zasvođenog ulaza, preteča onoga što je postalo poznato kao romanski stil“, navela je na svom sajtu stručnjakinja za kulturu Bliskog istoka Diana Darki.

Napuštenu crkvu je Organizacija za obrazovanje, nauku i kulturu pri Ujedinjenim nacijama (UNESKO), kasno, tek 2011, sa grupom 40 tzv. „Starih sela severne Sirije“, uključila na Listu svetske baštine. Dve godine kasnije, dok je rat razdirao Siriju i njeno prebogato kulturno nasleđe, sela su stavljena na UNESKO listu ugroženih mesta.

Kalb Luz, mnogo manja po veličini od pariske znamenitosti, područje je koje sada drže džihadisti. Selo koje naseljavaju Druzi, zagonetna etno-religijska grupa stanovnika Levanta, 35 kilometara zapadno je od najvećeg sirijskog grada Alepa. Leži na 670 metara nadmorske visine u podnožju platoa A’la planine, pustog krečnjačkog masiva, nekoliko kilometara od granice sa Turskom.

U dolini pod selom su maslinjaci, neki usevi uspevaju na posnoj zemlji po kojoj brste ovce. Žitelji su poznati po svetloj koži i plavoj kosi. Većina su poljoprivrednici, gaje masline i duvan za lokalnu industriju cigareta.

Darki piše da su crkvu Kalb Luz izgradili sirijski hrišćani čije je bogatstvo poticalo od vina i proizvodnje maslinovog ulja. Mnoge kamene prese još postoje.

Crkvu su često posećivali hodočasnici i smatra se da je bila glavno odmorište na putu do obližnje bazilike Svetog Simeona Stilita. Stiliti, na grčkom ili Stolpniki, stubniki na staroslovenskom, jesu tip askete koji je u ranim hrišćanskim danima vizantijskog carstva obitavali na stubu i propovedali, postili i molili se. Ove askete su verovale da će im umrtvljenje tela doneti spasenje duše.

Žitije Svetog Simeona Vethija (389-459) na grčkom jeziku je napisao njegov učenik Antonije. Prema ovome je Simeon nadmašio sve kaluđere po pobožnosti i čak zbog preterane revnosti jedno vreme bio izbačen iz monaškog bratstva. Stalno je postio, obed mu se sastojao od vode i raskvašenog sočiva.

Kako bi izbegao da ga dodiruju, Simeon je tražio da mu bude napravljen stub na kome je stalno boravio. Tek je peti bio dovoljne visine, 16 metara, a i oko njega su postavljene dve kamene ograde. Sa stuba je propovedao, tu se nalazilo i malo sklonište koje je koristio za molitvu.

Vernici Svetom Simeonu Stolpniku pripisuju vlast nad životinjama, čak i opasnim poput tigra, ali i proročanske moći. Verovalo se i da je mogao da preobrati okorele razbojnike.

Prema sirijskoj verziji žitija, monah je imao veliki uticaj na vizantijske careve Teodosija II (408-450) i Markijana (450-457). O Simeonu je španski režiser Luis Bunjuel snimio 1965. igrani film „Simon Pustinjak“.