Neka Dimitrije bude među svojima

 S druge strane, njegovi rođaci, Udruženje Užičana u Beogradu i drugi zahtevaju da se posmrtni ostaci Tucovića prenesu i sahrane u njegovo rodno selo Gostilje, na Zlatiboru, što je, kako tvrde sagovornici Danasa, bila prvobitna želja njegove porodice. Bez obzira na to gde će biti njegovo novo počivalište, posmrtni ostaci velikana srpske i bivše jugoslovenske socijaldemokratije, koji je uživao i veliki ugled u međunarodnom radničkom pokretu, biće šesti put ekshumirani i sahranjeni. U toj činjenici sadržana je i paradigma našeg odnosa prema njegovim humanim idejama, koje smo povremeno prizivali, a potom ih se odricali.

Kao tridesettrogodišnji rezervni oficir, Tucović je poginuo u Kolubarskoj bici i prvi put je sahranjen 20. novembra 1914. godine u blizini sela Ćelije, kod Lajkovca. Nešto kasnije, posmrtni ostaci su preneseni na groblje u selu Šušnjar, a 1916. na novoformirano vojničko groblje u Lazarevcu, gde su sahranjeni srpski i austrougarski vojnici poginuli u toj bici. U vreme Kraljevine Jugoslavije sa tog groblja, 1939. godine, zajedno sa zemnim ostacima drugih vojnika, preneti su i njegovi zemni ostaci i četvrti put je sahranjen u Crkvi Svetog Dimitrija u Lazarevcu. Međutim, 1949. godine tadašnja jugoslovenska vlast je odlučila da se njegovi posmrtni ostaci prenesu na Trg Slavija, na koji je postavljeno i sadašnje poprsje. Trg je tada preimenovan u njegovo ime, ali mu je 2004. godine vraćen stari naziv.

Zamisao beogradske vlasti je da se izmeste posmrtni ostaci Dimitrija Tucovića u Aleju velikana, a njegova bista da se postavi ispred zdanja Narodne banke Srbije. S druge strane, užička skupština je od beogradske vlasti zatražila bronzano poprsje Tucovića sa Slavije, koje planira da postavi u okviru nove urbanističke celine koja bi se zvala Mala Slavija. Međutim, zahtev Užica, u kome se po Tucoviću zove glavna ulica i u kome je kratko živeo i sticao gimnazijsko obrazovanje, predstavnici beogradske vlasti odbacuju, a ima onih koji se pitaju šta će Užicu dva spomenika Tucoviću, jer već jedan postoji u centru grada, u Malom parku.

Nakon Užičana, Čajetinci su zatražili da se posmrtni ostaci prenesu u Gostilje, Tucovićevo rodno selo, a da se njegova bista ustupi Užicu. Takav zahtev uputili su beogradskoj vlasti Udruženje Užičana u Beogradu i Mesna zajednica Gostilje, uz podršku čajetinske opštine.

– Molimo vas da pomognete u donošenju odluke da se posmrtni ostaci Dimitrija Tucovića sahrane u njegovom rodnom selu na dostojanstven način u posebno izgrađen memorijalni park koji bi se finansirao iz dela sredstava za rekonstrukciju Trga Slavija. Spomenik Dimitriju Tucoviću predlažemo da se prenese u Užice, kako bi se njegovi zemljaci i prolaznici divili liku i delu istorijske ličnosti užičkog kraja. Memorijalni park će se izgraditi na prostoru koji odredi Mesna zajednica Gostilje, a Udruženje Užičana u Beogradu organizovaće prikupljanje novca za ovaj poduhvat – piše, između ostalog, u zahtevu uz isticanje da je „konačno vreme da Dimitrije počiva u spokoju“.

Prof. dr Miloš Tucović, predsednik Udruženja Užičana u Beogradu, koji je i praunuk Dimitrija Tucovića (koji nije imao direktnih potomaka), kaže da je „ponižavajuća činjenica da se šesti put sahranjuje velikan socijaldemokratske misli i patriota, zbog nekakvog urbanističkog projekta“, i smatra da zemni ostaci njegovog pretka treba da počivaju u Gostilju.

– Neka Dimitrije bude među svojima. Mi ćemo ga čuvati i poštovati. Zbog čega ranije nije sahranjen u Aleju velikana? Kako to da njegovu bistu prenose ispred Narodne banke Srbije kad se on borio protiv bogatih i protiv simbola zla – kapitala? Njegove kosti treba da počivaju u Gostilju, gde bi trebalo da napravimo memorijalni centar sa njegovom rodnom kućom kako bi ga čuvali oni koji ga poštuju i koji mu se dive. Ovako, Dimitrije Tucović nije ničiji – kaže dr Miloš Tucović, istakavši da je to bila i prvobitna želja njegove porodice, ali da je tadašnja komunistička vlast odlučila da bude sahranjen u Beogradu.

On navodi da ideju o konačnom povratku Tucovića kući podržava i poznati filmski reditelj Predrag Gaga Antonijević, koji po svojoj majci vodi poreklo od Tucovića, a koji živi i stvara u Americi, kao i mnogi drugi iz zlatiborskog i užičkog kraja koji žive u zemlji i rasejanju.

– Majka Gage Antonijevića – Olga Tucović je iz Gostilja i on je veoma zainteresovan da nam pomogne, ali potrebno je da neko od bliže familije Dimitrija Tucovića podnese zahtev beogradskoj vlasti, a možda da pokrene i sudski proces, kako bi se njegovi ostaci preneli u Gostilje. Iskreno, ne očekujem da će beogradska vlast udovoljiti našem zahtevu, ali to je jedini pravni put koji nam je na raspolaganju – zaključuje dr Miloš Tucović, a potom navodi da nema ničeg spornog ni u tome što Užice želi spomenik Tucoviću sa Slavije, bez obzira na to što već jedan postoji u centru grada, i ističe da u Užicu postoje i dva spomenika Nikoli Tesli i da to nikome ne smeta.

Ljubivoje Ršumović, književnik iz zlatiborskog sela Ljubiša, koji takođe po majci vodi poreklo od Tucovića, kaže da je potpuno legitimno da zemni ostaci Dimitrija Tucovića budu sahranjeni u Gostilju, dodavši da u Aleji velikana ne bi mogao da bude sahranjen, jer nije nagrađen Oktobarskom nagradom Grada Beograda.

– Nedavno je umro Milan Vukos, nekadašnji sekretar za kulturu Beograda i generalni direktor RTV Beograd, ali nije mogao da bude sahranjen u Aleji zaslužnih građana, jer nije dobio Oktobarsku nagradu. Po toj logici, ni Dimitrije Tucović ne može da bude sahranjen na tom mestu. Kada se već premešta šesti put, onda bi trebalo da se smiri tamo gde je, kako to pesnik kaže – iz matere na zemlju pao – objašnjava Ršumović, a potom nudi ideju Vladimira Mitrovića, samoukog vajara iz užičkog sela Trnave, o mestu na kome bi trebalo da se postavi poprsje sa Slavije, čiji je autor Stevan Bondarov.

– Jedan spomenik postoji u Gostilju, a drugi u Užicu, tako da bi, prema ideji Vlada Mitrovića, koju ja sada promovišem, bista sa Slavije trebalo da bude postavljena na vrh Borkovca, u blizini Gostilja. Bista bi bila postavljena na postamentu, tako da Dimitrije, preko svoje kuće, gleda na Šumadiju i Beograd – objašnjava Ršumović.

– Zahtevamo da se prekine sa preseljenjima posmrtnih ostataka Dimitrija Tucovića i da se on konačno sahrani i da nađe svoj mir i spokoj duše u Gostilju. Pet puta je do sada sahranjivan i pitanje šta će se dogoditi za deset ili dvadeset godina godina sa Alejom velikana, jer dolazi novo vreme koje donosi i „nove“ heroje, koje svakodnevno gledamo na TV Pink i drugim televizijama – kaže Miroslav Tucović, predsednik Turističkog udruženja Gostilja, a potom najavljuje moguće proteste.

– Nas Tucovića ima dosta, i u zemlji i u rasejanju, i svi smo u kontaktu. Spremni smo da dođemo na Slaviju kad budu počeli da premeštaju njegove posmrtne ostatke, a ima i drugih ljudi koji bi podržali naš protest, a na to sam pismom upozorio Nikolu Nikodijevića, predsednika Skupštine Beograda – poručio je Miroslav Tucović, istakavši da bi tim povodom trebalo da se oglasi i episkop žički, jer Dimitrije Tucović, kako navodi, potiče iz svešteničke porodice i bio je kršten.

Ideju da se Tucović sahrani u Gostilju podržava i opština Čajetina, pa je Opštinsko veće usvojilo zaključak o tome da se pokrene inicijativa za preuzimanje posmrtnih ostataka Dimitrija Tucovića, ali i njegove biste sa Slavije, te da se formira odbor koji bi trebalo da se bavi tim pitanjem.

– Iako je prvobitna želja porodice bila da se Dimitrije Tucović sahrani u Gostilju, tadašnja vlast je odlučila da njegove posmrtne ostatke sahrani u Beogradu. Međutim, jedino bliski potomak Dimitrija Tucovića mogao bi da u sudskom postupku spreči da se on sahrani u Aleji velikana, a da njegovi zemni ostaci počivaju u Gostilju. Reditelj Predrag Gaga Antonijević u tome nam pomaže i pokušava da pronađe praunuku Dimitrija Tucovića, koja bi pokrenula takav postupak, a opština će to podržati i snositi sve troškove premeštanja posmrtnih ostataka i njihovo sahranjivanje u Gostilju – kazao je Milan Stamatović, predsednik Opštine Čajetina.

 Dile na belom konju

– Moja baka Jovanka je iz Tucovića. Dimitrije Tucović je njen rođak, a meni je deda-ujak. Kao mladi novinar Radio Beograda snimio sam svedočenje bake Jovanke o tome kako se udavala za mog dedu Stevana. Kaže moja baka: – Čekali smo Dila (Dimitrije Tucović, prim. autora) da dođe iz Beograda da me izvede i preda mladoženji. Upeklo sunce, a Dila nema. Mi čekamo, kad, u neko doba, pojavi se Dile na belom konju – prenosi Ršumović svedočenje i dodaje da je njegovoj baki Dimitrije Tucović tog dana poklonio prsten.

 Renoviranje rodne kuće

– Započeli smo renoviranje kuće u kojoj se rodio Dimitrije Tucović. Međutim, iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture Kraljevo naloženo nam je da tražimo građevinsku dozvolu od Ministarstva građevine. Za sada je samo skinuta stara šindra sa krovne konstrukcije i kuća je pokrivena najlonom kako ne bi prokišnjavala, dok su eksponati sklonjeni u kuću jednog rođaka Dimitrija Tucovića – navodi Miroslav Tucović, predsednik Turističkog udruženja Gostilje, i ističe da su obnovu finansijski podržali Turistička organizacija Zlatibor i opština Čajetina.