3.000 nacionalnih karaktera

… koju je Slobodan Jovanović napisao godinu dana pre nego što je, osuđen (srećom po njega – u odsustvu) na dugogodišnju robiju kao “neprijatelj” istog tog naroda o čijem je karakteru pisao, umro u emigraciji, u Londonu.

I kako to ovde već biva, nakon (otprilike) četrdesetogodišnjeg boravka u lagumima srpskog zaborava, s ondašnjeg vrha je stiglo naređenje da se Slobodanu Jovanoviću mic po mic vrati status narodnog prijatelja, štampana su mu sabrana dela – do ponovnog presaldumljivanja srpskog nacionalnog karaktera, to jest do “događanja naroda” – dostupna isključivo u antikvarnim, predratnim izdanjima i fotokopijama, ali je Slobodan Jovanović posmrtno odahnuo tek 2007, kada je formalno rehabilitovan, a konačno mu je svanulo 2011, kada je – uz najviše državne počasti, pod visokim auspicijama JexS-a Tadića, resahranjen u Aleji velikana, koja bi mirne duše mogla poneti ime – Aleja žrtava srpskog nacionalnog karaktera.

Karakterologija Famoznog – maksimum 3.000 nacionalnih karaktera – ne dopušta mi da zađem u sitnija crevca Jovanovićeve studije, ali meni cilj i nije da knjigu prepričavam, nego da vas, ako je ikako moguće, navratim da je pročitate. A imaćete šta pročitati i doznati. Između ostalog i to da su drevni srpski nacionalisti – među njima i Slobodanov otac Vladimir – bili moralni i intelektualno gorostasi u odnosu na njihove današnje kaunterparte.

Jesu drevni srpski nacionalisti snevali o ujedinjenju Srba svih i svuda, ali valja reći da uopšte nisu bili anahroni, jer su u to doba (šezdesete godine XIX veka) iste snove – doduše mnogo promišljenije i sa mnogo više rane, džebane i pokrića – snevale inteligencije praktično svih evropskih naroda. Ali viđi sad vraga su sedam binjišah. Drevni nacionalisti su – ugledajući se na u ono vreme vrlo popularnog Macinija – nacionalizam shvatali isključivo kao “spoljašnju slobodu”, dočim su – pre sto pedeset i kusur godina, nota bene – u državnoj politici insistirali na “unutrašnjoj slobodi”, to jest na liberalizmu. A zašto su to činili, neka vam odgovor da citat iz “Priloga”: “Samo onaj narod” – smatrali su drevni nacionalisti, piše Jovanović – “koji uživa unutrašnju slobodu, u stanju je raditi na oslobođenju onih svojih delova koji se nalaze pod tuđinskom vlašću. Despotizam, ubijajući narodni duh, čini ljude nesposobnim, ne samo za bunu, nego i za rad.” Ali da ne dužim, mogao bi se NEKO naljutiti, pa Slobodana Jovanovića vratiti natrag u London.