Spomenik srpskim ratnicima stradalim u ratovima 1912. do 1918. u Kraljevu, svedok naše naravi

Popularni „Milutin“ koji je to ime dobio tek 1985. godine posle izlaska iz štampe romana „Knjiga o Milutinu“ autora Danka Popovića, najupečatljivi je i najprepoznatljiviji simbol grada Kraljeva.

U osamdesetosmoj godini svoga postojanja, podignut još daleke 1931. godine, nikada do danas nije dobio konačan izgled kako ga je zamislio njegov autor, ruski arhitekta i vajar Roman Verhovski koji je inače i autor istog takvog spomenika u Beogradu podignutog na Novom groblju u čast branioca Beograda 1914-1915 godine.

Još tačnije kraljevački spomenik je nastao po uzoru na ovaj beogradski i za razliku od njega livenog u Kragujevcu, naš „Milutin“ je sačinjen na Voždovcu u čuvenoj livnici „Jeremić“ a kalupe za njega izradio je vajar Živojin Lukić.

Iako nedovršen do današnjih dana spomenik je doživeo jednu seobu sa prvobitne, i sadašnje, lokacije i to 1. maja 1960. godine kada je realizovano Rešenje opštinskog veća Narodnog odbora opštine Kraljevo od 29. novembra 1959. godine.

Dvadeset dve godine spomenik se nalazio na nedoličnoj i neuglednoj lokaciji unutar starog gradskog groblja da bi 13. novembra 1982 godine bio vraćen na prvobitnu lokaciju.

Kraljevčani, s pravom, povratak „Milutina“ na centralni Gradski trg vezuju za ime pokojnog Branka Maričića koji je tada bio predsednik Skupštine opštine grada.

Svaki deo ovog spomenika ima svoju simboliku. Postament-kamena monolitna stena predstavlja snagu zemlje i naroda. Podnožje predstavlja kamene morske talase koji se razbijaju o postament – snagu naroda.

Talasi simbolično podsećaju i na morske dubine – „Plavu grobicu“ gde su sahranjivani srpski ratnici oko ostrva Vido i Krf. Figura vojnika i državni grb okrenuti su ka severu odakle je došao neprijatelj. Krst na vrhu zastave je simbol vere koja je iznad svega, a stav i i silueta bronzane figure dati su u obliku krsta što simbolizuje raspeće i stradanje srpskog naroda.

Vojnik zastavu drži levom rukom, do srca, a pušku u desnoj ruci izrazom odlučnosti da brani svoju državu. Na nogana su mu opanci simbol njegovg seljačkog – narodnog porekla, a na grudima nosi odlikovanje kao simbol hrabrosti i ostvarenih pobeda srpske vojske u ratovima 1912-1918.

Spomenik je Odlukom sva tri veća Skupštine opštine Kraljevo 29. juna 1990. godine stavljen pod zaštitu zajedno sa Trgom i delom stare čaršije.

Visina postamenta 10,55 metara. Visina figure vojnika 4,10 metar. Visina zastave od temena glave do vrha koplja 1,87 metara Ukupna visin spomenika od tla do vrha koplja je 16,52 metara.Osnova postolja je 11,30 x 11,40 metara

Sa ovakvim ,kako bi se danas to reklo  „SI-VI“-jem Milutin je svojevrsni spomenik našim naravima čija bi dominantna karakteristika mogla da bude nedovršenost.

Tačnije osobina većine nas, da brojne započete poslove i obaveze ostavljamo nedovršenim pravdajući se bezbrojnim,mahom neopravdanim,razlozima.

Neka nas i ova naša  priča, podseti na to da, i pored  prošlogodišnje rekonstrukcije Gradskog trga i konzervacije Spomenika srpskim ratnicima, kada je kompletno očišćen postament i bronzana figura i zamenjeni nedostajući kameni delovi ,spomenik  nije završen u skladu sa prvobitnom idejom.