U susret uskrsima

Bog kao moć postaje Bog kao ljubav. To je suština (i razlika) hrišćanstva, koju hrišćanske crkve ne mogu da usvoje, jer su im moć i bogatstvo najpreči ideali.

Svet je misijom Isusa iz Nazareta – tačnije, povešću (imaginacijom) o Isusu iz Nazareta – oslobođen prinudne iluzije o svom metafizičkom temelju. Međutim, idejom vaskrsenja, taj proces se vraća unazad, pretvarajući hrišćanstvo u samo još jedan od ranije poznatih oblika religioznosti, u kojoj su bogovi takođe uskrsavali iz mrtvih, a ljudi su pred njima ništavni u tolikoj meri da postoje samo u svom strahu.

Bog – tačnije, povest o Bogu – u hrišćanskoj redakciji, čovečanstvu je podario najveći dar: samosvest. Umirući u mukama na krstu, u jednosuštnosti sa svojim izdišućim sinom Isusom, ukazao je Bog čoveku najviše moguće poverenje i najvišu moguću odgovornost – da živi bez postojanja Boga, ali kao da Bog jeste, i da ga u svom životu s drugim ljudima uskrsava iz mrtvih: dakle, ne kao ličnost, nego kao odnos.

Prepušteni samima sebi, mi smo, dakle, odgovorni za Boga, a ne obratno: nije Bog odgovoran za nas. To je Uskrs.

Da li se čovek izjašnjava kao teista ili ateista, kao hrišćanin, Jevrejin, musliman ili budista, taoista…, to nije ključno; ključno je da li on svoj život gradi na ljubavi, nadi i veri u sebe i druge, s kojima stvara ono zajedništvo u kojem uskrsava ono što možemo a ne moramo nazivati Bogom ili Svetim duhom, ili nekom drugom rečju, pisanom malim ili velikim slovom.

Shvatanje vaskrsenja Isusa iz Nazareta kao ponovnog vraćanja u život iste te osobe, kao i shvatanje sopstvenog uskrsnuća kao posmrtnu priliku za sebe u večnom životu, kako to propagiraju crkve, zapravo je obnova insceniranja života kao teatra straha od smrti, straha od duha – uistinu, usmrćivanje Svetog duha. Jer, ovaj duh uskrsava isključivo kao duh zajednice smrtnih koji žive prema moralnim načelima u čijoj je osnovi čista želja za slobodom drugog, o kojoj je Isus svojom egzistencijom svedočio (kako nam to predočava pripovest o njemu).

Verovanje u povratak iz smrti u puki život, nije samo obesmišljavanje veličine i tragedije smrtnog žrtvovanja onog koji je po prirodi jedini večan, nego i opasno uspostavljanje instance Velikog drugog, koji neminovno seje strah od smrti i porobljuje duh. Taj Veliki drugi, taj Veliki inkvizitor, bog je crkvama, poput vođa totalitarnih režima.

„Isus nije propovedao sebe samog, pa čak ni samo Boga, nego ’Carstvo božje’“, kaže Jon Sobrino. Ukoliko smetnemo s uma ideju Carstva božjeg, Carstva nebeskog, ne možemo razumeti simboliku Uskrsa. Najpre, Uskrs je samo simbol mogućeg iskustva.

„Isus je naveštavao Carstvo božje, a umesto njega je došla Crkva“, napisao je Alfred Loazi, katolički sveštenik i teolog koji je zbog slobodoumnog tumačenja Biblije izopšten.

Šta je to Carstvo božje, najbolje možemo da razumemo u opoziciji prema uobičajenoj klerikalnoj praksi, dakle, u suprotstavljanju i borbi protiv onog što je Oskar Romero, teolog oslobođenja i ubijeni biskup San Salvadora, nazivao „silama Protivcarstva“.

Jon Sobrino, takođe teolog oslobođenja na radu u Salvadoru, gde je uz monsinjora Romera ubijeno još šesnaest sveštenika, pet monahinja i stotine vernika laika, objašnjava: „1. Isus naveštava i ostvaruje Božje carstvo kao stvarnost istorijskog života; 2. Neposredni adresati Carstva jesu siromašni; 3. Carstvo se dijalektički i radikalno suprotstavlja Protivcarstvu; 4. Isus odlazi na krst zbog svog delovanja u korist ovog Carstva za siromašne i nasuprot Protivcarstvu bogataša.“

Elem, osnovni zadatak onih koji žive u duhu Isusa iz Nazareta – da parafraziram sopštenje južnoameričkih biskupa s konferencije u Puebli, 1979. godine, kad je već otpočelo njihovo ubijanje – morao bi biti u preobražavanju nepravedne stvarnosti u pravedni život, u kojem vlada solidarnost i u kojem nema siromašnih. Sličnost s komunističkim, pre svega anarhističkim idejama, ovde nije slučajna.

Teologija oslobođenja, kao radikalni izdanak hrišćanskog personalizma, izrazila je jasno, stotinama godina zatomljavanu, ideju Carstva božjeg kao ideju Carstva oslobođenja potlačenih – tu u crkvama skrivanu suštinu socijalne revolucionarnosti hrišćanstva. Nije stoga nimalo čudno da su, radeći po ugledu na Isusa, južnoamerički hristolozi oslobođenja ubijani kao što je i on ubijen: kao što su, u duhu iste odmazde, istog Protivcarstva bogatih, ubijeni i mučenici komunističkog pokreta, Roza Luksemburg i Karl Libkneht.

O kakvom radikalnom socijalnom programu je reč, Jon Sobrino objašnjava, pozivajući se na Isusovu odbranu onih gladnih ljudi koji su ukrali klasje s tuđeg polja: „U igri je privatno vlasništvo i pitanje da li je ono nedodirljivo. Isus tvrdi da, pred glađu, takvo pravo vlasništva ne postoji.“

Doista, u Jevanđelju po Mateju (12,7), piše: „Kad biste pak znali šta je to: milosti hoću a ne priloga, nikad ne biste osuđivali pravijeh.“