Foto FoNet Bjanka MrđaSrpska akademija nauka i umetnosti proglasila je 2025. godinom Đure Daničića, srpskog filologa, prevodioca i leksikografa, ocenjući da je reč o „jednom od najvećih lingvista u istoriji srpske nauke i kulture, utemeljitelju moderne srbistike, uz Vuka Stefanovića Karadžića tvorca savremenoga srpskog književnog jezika“.
Povod je dva veka od Daničićevog rođenja.
U skladu sa tradicijom obeležavanja važnjih godišnjica sprskih akademika SANU će, kako je rečeno Danasu, u čast Đure Daničića tokom 2025. organizovati naučni skup, izložbu i objaviti knjigu o životu i delu ovog velikog poštovaoca i branioca rada Vuka Stefanovića Karadžića, koji se smatra jednim od najznačajnih naučnika na proučavanju srpskog i hrvatskoj jezika.
„Koliko dugujemo Dositeju Obradoviću, Vuku Stefanoviću Karadžiću, Petru Drugom Petroviću Njegošu, ništa manje ne dugujemo ni Đuri Daničiću, skromnom čoveku, izuzetnom naučniku i velikom rodoljubu“, saopštila je na dan 200. godišnjice Daničićevog rođenja 19. aprila po gregorijsnkom kalendaru SANU u zajednučkom dopisu medijima zajedno sa Narodnom bibliotekom Srbije, Maticom srpskom, Institutom za srpski jezik SANU, Bibliotekom Matice srpske, Katedrom za srpski jezik sa južnoslovenskim jezicima i Katedrom za srpsku književnost sa južnoslovenskim književnostima Filološkog fakulteta u Beogradu.
U saopštenju se podseća da je Daničić „u mnogim oblastima kod Srba, pa čak i ostalih Slovena, bio prvi“.
„Prvi je objavio istorijski rečnik jezika jednog slovenskog naroda, ‘Rječnik iz književnih starina srpskih’, a njegova monumentalna ‘Srpska sintaksa’ ispred svih je drugih sintaksičkih studija toga vremena. Uz Vuka Stefanovića Karadžića neimenovani je autor kapitalnog ‘Srpskog rječnika’ iz 1852. Srpsku kulturu zadužio je izuzetnim prevodom ‘Staroga zavjeta’, izdanjima velikih srednjovekovnih pisaca, monografijama, studijama i kritikama, ali i uvođenjem obaveznog primerka za Narodnu biblioteku svake knjige objavljene u Srbiji. Bio je upravnik Narodne biblioteke, sekretar Društva srpske slovesnosti, profesor Liceja i Velike škole u Beogradu, tajnik Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti, predsednik Srpskog učenog društva, član Književnog odeljenja Matice srpske, inostrani član Imperatorske akademije nauka u Petrogradu“, nabraja se u zajedničkom saopštenju.
Đuro Daničić je rođen 6/ 9. aprila 1825. u porodici novosadskog sveštenika Jovana Popovića.
Jedan od najboljih učenika u istoriji Srpske pravoslavne velike gimnazije u Novom Sadu šklovanje je nastavio u Požunu i Beču, gde je uz Franca Miklošiča i Vuka Karadžića stasao u glavnog srbistu svoga vremena.
Prezime je promenio 1847. u Daničić inspirisan junakom jedne narodne pesme i pod njim se potpisao na svom prvom naučno-polemičkom radu „Rat za srpski jezik i pravopis“, kojim je uveo je modernu naučnu metodologiju u rešavanje pitanja srpskoga jezika.
Njegova „Mala srpska gramatika“ i, kako ocenju u SANU, „neumoran lektorski rad na tekstovima i društvena aktivnost u službi prosvete i nauke doveli su do konačne pobede srpskog književnog jezika zasnovanog na stoletnom iskustvu usmene književnosti i pouzdanom utvrđivanju činjenica, u najboljim tradicijama centralnoevropske filologije toga vremena“.
U započetom delu „Rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika,“ Daničić je predložio reformu latiničnog pisma po ugledu na Vukovu reformu ćirilice.
Ovaj rad nije završio.
Preminuo je u Zagredu 17. novembra 1882. u 57. godini.
Njegovi posmrtni ostaci preneti su ubrzo u Beograd i sahranjeni na tadašnjem Markovm groblju, današnjem Tašmajdanu.
Od 2. januara 1849. do kraja života bio je dopisni član, a jedno vreme i sekrertar Društva srpske slovesnosti.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na X nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
