Bosna i Hercegovina pre 30 godina primljena u UNESCO

UNESCO je osnovan 1946. godine, osnovni cilj organizacije je da doprinese miru i sigurnosti kroz podržavanje kolaboracije među nacijama kroz obrazovanje, nauku i kulturu kao metod pospešivanja univerzalnog poštovanja pravde, zakona, ljudskih prava i osnovnih ljudskih sloboda.

Od 1972. godine kada je usvojena Konvencija za zaštitu svetske kulturne i prirodne baštine, do danas je na UNESCO Listu svetske baštine je upisano više od hiljadu dobara (kulturnih, prirodnih, mješovitih).

Bh. spomenici na Listi svetske kulturne baštine

Stari most starog grada Mostara prvi je upisan na listu UNESCO-a i na njoj se nalazi od 2005. godine. Stari most na Neretvi u Mostaru sagrađen je između 1557. i 1566, a delo je osmanlijskog graditelja Hajrudina. Dana 9. novembra 1993. srušen je u jeku agresije na Bosnu i Hercegovinu. Nakon obnove 2004. uvršten je na spisak Svetske kulturne baštine UNESCO-a. Kako se navodi na veb stranici UNESCO-a, u dolini reke Neretve, između brda Hum i podnožja planine Velež, prvobitno se smestilo naselje, nastalo kao urbana struktura u 15. veku na ukrštanju vodnog i kopnenog puta.

Dve godine nakon Starog mosta, na UNESCO-ovu listu je 2007. uvršten i Most Mehmed-paše Sokolovića, most na reci Drini, u Višegradu koji predstavlja jedno od najmonumentalnijih dela arhitekture nastale u razdoblju od 15. do 19. veka u Bosni i Hercegovini. Most preko Drine u Višegradu predstavlja remek delo mostogradnje. Sagrađen je u vremenu od 1571. do 1577. godine po želji i naredbi Mehmed-paše Sokolovića.

Na samitu UNESCO-a u Istanbulu 15. jula 2016. godine donesena je odluka o upisu stećaka na Listu svetske kulturne baštine. Na listi se nalazi ukupno 30 nekropola, od kojih se 22 nalaze na teritoriju Bosne i Hercegovine, po tri na području Srbije i Crne Gore i dve na teritoriju Hrvatske. Proces pripremanja dokumenata za upis na UNESCO listu trajao je šest godina, a počeo je u Sarajevu 2009. godine, potpisivanjem pisma namere o zajedničkoj nominaciji između Bosne i Hercegovine, Srbije, Hrvatske i Crne Gore.

​​​​​​Dobra iz BiH na tentativnoj listi

Dobra iz Bosne i Hercegovine koja se nalaze na tentativnoj listi su prirodno-graditeljska celina Jajca, Sarajevo – jedinstveni simbol univerzalne multikulturalnosti – trajno otvoreni grad, istorijsko urbano područje Počitelj, prirodno i urbano područje Blagaj, prirodno i istorijsko područje Blidinje, prirodno i istorijsko područje Stolac, pećina Vjetrenica, prašuma Peručica te Jevrejsko groblje u Sarajevu. Kada je reč o nematerijalnoj baštini, na Reprezentativnoj listi nematerijalne baštine čovečanstva nalazi se zmijanjski vez i konjičko drvorezbarstvo.

U 2017. godini su u UNESCO-ov Međunarodni registar Pamćenje sveta upisana i dva dobra dokumentarne baštine – Sarajevska hagada i Rukopisna zbirka Gazi Husrev-begove biblioteke.

Sarajevska Hagada predstavlja izuzetan primer srednjovjekovne hebrejske dekorativne umjetnosti. To je rukopis napisan na pergamentu, sa nizom vrhunskih ilustracija i spada među najpoznatije i najljepše hebrejske iluminirane rukopise iz srednjeg veka u svetu. Sarajevska Hagada je nastala sredinom 14. veka, pretpostavlja se u severnom delu Španije. 1894. godine, Hagadu je kupio Zemaljski muzej Bosne i Hercegovine, od tadašnjeg vlasnika, porodice Koen. Hagada je 2003. godine proglašena pokretnim nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.

Kolekcija rukopisa Gazi Husrev-begove biblioteke u Sarajevu sadrži 10.561 unikatnih rukopisa, koji su sastavni deo oko 20 000 većih i manjih dela iz islamskih nauka, orijentalnih jezika, lepe književnosti, filozofije, logike, istorije, medicine, veterinarstva, matematike, astronomije i drugih nauka. Najstariji sačuvani rukopis iz ove kolekcije datira iz 1105. godine, prenosi N1.