Potvrđeno za Danas: Još nema zaraženih groznicom Zapadnog Nila, prvi slučajevi očekuju se u julu

Kako kažu, na osnovu podataka koji se dostavljaju Institutu Batut i laboratorijskih kriterijuma do 14. juna nije bilo evidentiranih slučajeva ovog sezonskog virusnog oboljenja koje je najviše zastupljeno u periodu najveće aktivnosti vektora – komaraca.

Najčešće se prenosi ubodom zaraženog komarca, a glavni prenosilac je Culex pipiens, vrsta komarca koja je odomaćena i kod nas.

– Za geografsko područje Srbije karakteristično je da vektori postaju aktivni u proleće, (mart/april), a period njihove intenzivne aktivnosti je od kraja maja do septembra. Sezona transmisije virusa Zapadnog Nila u Srbiji uobičajeno traje od juna do novembra. Groznica Zapadnog Nila je endemsko oboljenje u Srbiji – kažu u Batutu, dodajući da intenzivni nadzor u humanoj populaciji sprovode od juna do prve polovine novembra, a pasivni nadzor u ostalom periodu godine.

– Imajući u vidu iskustva kako okolnih tako i naše zemlje, prvi oboleli se registruju uglavnom u drugoj polovini jula, a najveći broj slučajeva se prijavljuje tokom avgusta – naglašavaju.

Oko 80 odsto zaraženih prođe asimptomatski

Infekcija virusom Zapadnog Nila je zvanično prvi put registrovana među ljudima u Srbiji krajem jula 2012. godine, od kada Batut sprovodi nadzor.

– Od 2012. do 2022. godine na teritoriji Srbije registrovano je ukupno 1.296 slučajeva groznice Zapadnog Nila. U istom periodu beleži se i 126 smrtnih ishoda koji se mogu dovesti u vezu sa obolevanjem od groznice Zapadnog Nila. U 2020. godini prijavljeno je 23 sumnji na obolevanje od groznice Zapadnog Nila, međutim iste nisu laboratorijski potvrđene u Nacionalnoj referentnoj laboratoriji (NRL) za arboviruse Instituta za virusologiju, vakcine i serume „Torlak“ – navode za naši list iz Instituta Batut.

Sagovornici Danasa ističu da ljudi ne treba da strahuju, jer i da se inficiraju virusom Zapadnog Nila putem uboda zaraženog komarca, većina osoba (80 odsto) nema nikakve simptome i znake bolesti.

Kod 20 odsto zaraženih simptomi podsećaju na oboljenje slično gripu, sa naglom pojavom povišene telesne temperature, glavoboljom, bolovima u mišićima i zglobovima, umorom, blagim prolaznim osipom i limfadenopatijom.

– Međutim, kod pojedinih osoba (<1%) dolazi do nastanka aseptičnog meningitisa ili encefalitisa, odnosno neuroinvazivnog oblika bolesti, koji zahteva hospitalizaciju. Simptomi neuroinvazivnog oblika bolesti su glavobolja, ukočen vrat, stupor (tupost), dezorijentisanost, koma, tremori, konvulzije, slabost mišića i paraliza. Kada se osete pomenuti simptomi osobe treba da se obrate izabranom lekaru koji će da izvrši pregled i kod sumnje na oboljenje od groznice Zapadnog Nila upućuje slučajeve infektologu – objašnjavaju u Institutu Batut.

Prof. dr Žarko Ranković, bivši direktor Infektivne klinike UKC Niš i profesor na Medicinskom fakultetu u Nišu, kaže za Danas da se groznica Zapadnog Nila poslednjih godina pojavljuje na teritoriji Srbije pre svega zahvaljujući činjenici da se promenila klima i da je postalo daleko toplije nego što je bilo.

Iz tog razloga, kako kaže, sigurno možemo očekivati i druge bolesti koje se javljaju u Mediteranu i Africi.

– Svojevremeno kad su me pitali za kovid „hoće li doći kod nas“ – to nije pitanje da li će doći, nego kad će doći. Svet je jedno veliko globalno selo, aviosaobraćajem za par sati ste sa jednog na drugi kraj zemaljske kugle, pa prema tome, uvek je moguće da se prenese sve. Međutim, ova bolest je nešto što ima kod nas, kao što ima i krpelja – dodaje naš sagovornik.

On potvrđuje da specifičnog leka za terapiju kod groznice Zapadnog Nila nema, ali isto tako kaže da apsolutno nema ni razloga za bilo kakvu paniku.

– Sasvim je moguće da se zarazimo, ali sreća je što kod većine ljudi prođe asimptomatski. Najčešću težu kliničku sliku imaju osobe starijeg životnog doba i procenti su izuzetno niski. Ono što je najbitnije je da se koriste repelentna sredstva, zatim da u okolini naših stanova, kuća, vikendica gledamo da nema mesta gde postoje stare gume, posude u kojim duže vremena stoji voda jer to je leglo za komarce – naglašava prof. dr Ranković.

Nema potvrde o inficiranim komarcima

Nadležne institucije koje se bave monitoringom komaraca u našoj zemlji još nisu potvrdile da ove sezone ima registrovanih slučajeva komaraca inficiranih virusom groznice Zapadnog Nila.

Uprava za veterinu Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede sprovodi monitoring virusa Zapadnog Nila u komarcima, konjima i divljim pticama, Zavod za biocide i medicinsku ekologiju, u sezoni proleće-jesen 2023. godine vrši nadzor nad vektorskim komaracima (Culex pipiens) na teritoriji 15 jedinica lokalnih samouprava, dok Sektor ekologije i unapređenja životne sredine „Gradske čistoće“ u Beogradu realizuje mera kontrole i smanjenja populacije larvi i odraslih jedinki komaraca na javnim površinama i vrši laboratorijsko ispitivanje i detekciju izazivača vektorskih zaraznih bolesti – groznice Zapadnog Nila i malarije. Do zaključenja ovog teksta nismo dobili odgovore o pojavi inficiranih komaraca.

Prema rečima profesora Biološkog fakulteta Željka Tomanovića, brojnost komaraca zavisi od vodostaja velikih reka, pre svega Dunava, kao i temperatura.

– Ove godine je bilo hladnije proleće, što ne pogoduje razviću kućnih komaraca, pa će njihova brojnost rasti do kraja juna meseca. Možemo da očekujemo i porast broja rečnih komaraca. Rečni komarci ne prenose zarazne bolesti, oni nas samo uznemiravaju, dok su kućni komarci prenosioci virusa zapadnog Nila – izjavio je nedavno Tomanović za RTS.

Kako da se zaštitimo od uboda komaraca?

Za najveći deo infekcija koje prenose komarci ne postoji specifična zaštita, odnosno vakcina, pa se u cilju smanjenja rizika od zaražavanja virusom Zapadnog Nila preporučuje jedina mera prevencije a to je zaštita od uboda komaraca, ističu iz Instituta Batut.

Predložene mere zaštite su:

– Upotreba repelenata na otkrivenim delovima tela prilikom boravka na otvorenom.

– Nošenje odeće dugih rukava i nogavica, svetle boje.

– Preporučljivo je da odeća bude komotna, jer komarci mogu da ubadaju kroz pripijenu odeću.

– Izbegavanje boravka na otvorenom u periodu najintenzivnije aktivnosti komaraca – u sumrak i u zoru.

– Upotreba zaštitne mreže protiv komaraca na prozorima, vratima i oko kreveta.

– Redukcija broja komaraca u zatvorenom prostoru.

– Po mogućstvu boravak u klimatizovanim prostorima, jer je broj insekata u takvim uslovima značajno smanjen.

– Izbegavanje područja sa velikim brojem insekata, kao što su šume i močvare.

– Smanjenje broja komaraca na otvorenom gde se radi, igra ili boravi, što se postiže isušivanjem izvora stajaće vode. Na taj način smanjuje se broj mesta na koje komarci mogu da polože svoja jaja. Najmanje jednom nedeljno treba isprazniti vodu iz saksija za cveće, posuda za hranu i vodu za kućne ljubimce, iz kanti, buradi i limenki. Ukloniti odbačene gume i druge predmete koji mogu da prikupljaju vodu.

– U slučaju putovanja u inostranstvo, pogotovo ako se radi o tropskom i subtropskom području, obavezno se pridržavati svih navedenih mera prevencije

– U slučaju pojave bilo kakvih simptoma koji su kompatibilni sa neuroinazivnim oblikom bolesti, odmah se javiti izabranom lekaru.