Minervina sova tek u sumrak počinje svoj let – ono što je ornitolozima poznato, to je Hegel na radost učenih i mislećih letača, pre dvesta godina napisao, čime je tvrdio da filozofski um tek onda punim sjajem sija, kada suton nastane.
Tek tada može um, koji je amblem boginje Atine, rimske Minerve, da se razvije punom snagom.
Okcident (Zapad) je sovina zemlja. Ona nije naseljena samo oštrovidom specijom.
U sumrak, kad se konture gube, strahuju neki naseljenici, njihova zemlja tone.
To je dakako detinjasto.
Zašto bi zemlja u kojoj sunce zalazi, potonula?
Sunce koje se kloni zalasku, sol occidens, daje svoje ime zemlji i ne iščezava u ambisu svog zalaska; uostalom ta se svetlost svakoga dana iznova rađa da bi ponova zašla.
Ovo isto uostalom mogu i naseljenici zemlje izlazećeg sunca, sol oriens, da tvrde iz obrnute perspektive.
Najdocnije od Krstaških ratova tajanstveni Orijent je podsticao fantaziju evropskih umetnika. Svoj vrhunac je takvo interesovanje doseglo u 19. veku kada je žanr-slikarstvo postalo tako popularno da je potom dobilo i sopstveno ime: orijentalizam.
U 19. veku jedno od težišta raskošno je ilustrovana knjiga: Delakroa i Engr su najčuveniji predstavnici tog stilskog pravca kao i desetina drugih slikara iz Engleske, Italije, Nemačke i najvećma Francuske.
U 17. veku rastuća je trgovina sa Afrikom, Azijom i Levantom životnim namirnicama, knjigama i znanjem iz Holandije.
Umetnici Zlatnog doba time su primili mnoge impulse, među kojima i Rembrant van Rijn.
U različitim žanrovima kao što su istorijske slike i portretno slikarstvo, istočni primeri su imali inspirativni karakter, uključujući i manir izobražavanja u kojima su lica bila odevena u orijentalne kostime.
Katalog izložbe Zapadno-istočni susreti u holandskoj umetnosti u 17. veku (Prestel Verlag, 2020) ilustruje u kojoj meri je fascinacija orijentom uticala na slikarstvo Rembranta i njegovih savremenika.
Ovaj katalog ujedno kontekstualizuje i komercijalnu i kulturnu razmenu između Holandije i vanevropskih trgovačkih partnera.
Izložba se koncentriše na najuticajnije konstelacije: Orijent je definisan kao geografski zbirni pojam za različite vanevropske kulture Istoka.
Ovakvo shvatanje je okrilaćivalo Rembrantovu fantaziju čitavog njegovog umetničkog života.
Turban i tepih, sablja i svila standardni su vizuelni atributi.
Rembrant je i scene biblijske istorije sagledavao u tom žanru, čak je i autoportrete višestruko izobražavao u egzotičnim kostimima.
Ovaj izbor Rembrantovih slika se ne omeđuje samo na njegovu ličnost, već i na slikarstvo njegovih učenika i kolega savremenika, što ovaj katalog dokumentovano pokazuje kako je bilo onovremeno poimanje Orijenta.
Izložba Rembrandts Orient.
Weststliche Begegnung in der niederlndischen Kunst des 17. Jahrhunderts piostavljena je u muzeju Barberini u Potsdamu i organizovana u kooperaciji sa Kunstmuseum Basel koji poseduje veliku zbirku holandskog i flamanskog slikarstva u 17. veku.
Priređivač izložbe je Bodo Brinkman i gostujući kurator Gari Švarc.
Njih dvojica su ujedno i priređivači ovog raskošnog kataloga koji ispituje kako su slikari Zlatnog doba vizuelizovali svoj pogled na geografska područja Bliskog Istoka, Sredozemlja i Dalekog Istoka, kroz trgovinu, putovanja i literaturu.
Ono što je važilo za 17. vek, nije ni danas izmenilo zapadni pogled na Orijent. Ali ova izložba i ovaj katalog podstiču na refleksiju o tome fenomenu.
Pratite nas na našoj Facebook i Instagram stranici, ali i na Twitter nalogu. Pretplatite se na PDF izdanje lista Danas.
